Στις 22 Δεκεμβρίου του 2015 η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) καθιέρωσε την 11η Φεβρουαρίου ως Διεθνή Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμηστην προσπάθειά του να αναδείξει τη θέση της γυναίκας στην επιστήμη και να ενισχύσει τον αγώνα για ίσες ευκαιρίες πρόσβασης γυναικών και κοριτσιών στους επιστημονικούς και τεχνολογικούς κλάδους.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν το μισό παγκόσμιο πληθυσμό, και καθιστούν το 50% των συνολικών δυνατοτήτων και ταλέντων. Η ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα, πέρα από θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για μια δίκαιη και αξιοκρατική κοινωνία, με ίσες ευκαιρίες για όλες και όλους. Έχουν συμβεί μεγάλα και σημαντικά βήματα, ειδικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, έτσι ώστε ολοένα και περισσότερες γυναίκες να έχουν πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Ωστόσο, δεν έχει επιτευχθεί απόλυτη ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον επιστημονικό και ευρύτερα ερευνητικό κλάδο.
Το έκθεση της UNESCO για την εκπαίδευση κοριτσιών και γυναικών στην επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά, προκύπτει ότι οι γυναίκες συνιστούν μόλις το 28% του παγκόσμιου ερευνητικού δυναμικού. Συμπληρωματικά, ένα σύνολο από πρόσφατες έρευνες παρουσιάζουν πως γυναίκες ερευνήτριες στους προανεφερθέντες κλάδους εκδίδουν λιγότερα επιστημονικά άρθρα σε σχέση με άντρες συναδέλφους τους, οι αμοιβές τους κυμαίνονται σε χαμηλότερες κλίμακες, ενώ έχουν και λιγότερες ευκαιρίες ανέλιξης κατά τη διάρκεια της καριέρας τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άντρες επιστήμονες, ακόμα και σε καίριες θέσεις ισχυρών ακαδημαϊκών κέντρων,ισχυρίστηκαν δημόσια ότι υπάρχει “εγγενής” διαφορά, μεταξύ γυναικών και ανδρών, ως προς την κλίση τους στη γνώση και την επιστήμη . Επιπλέον, αναφέρθηκαν και σε “έμφυτες” διαφορές μεταξύ των φύλων που θα καθιστούσαν δυσμενή τη θέση της γυναίκας ακόμα και στην ουτοπική περίπτωση απόλυτης ισότητας. Σε αυτές τις τοποθετήσεις, έρχονται να προστεθούν και διάφορες προκαταλήψεις, όπως για παράδειγμα ότι οι γυναίκες στερούνται απαιτούμενου δυναμισμού και ανταγωνιστικότητας ενώ καταβάλλονται από υπερβολική ευαισθησία ώστε να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στο δύσκολο και ανταγωνιστικό περιβάλλον της έρευνας.
Με άλλα λόγια, τέτοιου είδους αντιλήψεις στοχοποιούν τη γυναίκα ως βιολογικά προγραμματισμένη να έχει κατώτερες λειτουργικά δυνατότητες με αποτέλεσμα την απόστασή της από την έρευνα ή και την εκπαίδευση ακόμα. Φυσικά, υπάρχουν δημοσιευμένες έρευνες που αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμία βιολογική συσχέτιση ανάμεσα στο φύλο και την απόδοση. Οι παραπάνω τοποθετήσεις έχουν ως αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης και τη συγκάλυψη των πραγματικών αιτιών για τη μεροληψία που βιώνουμε οι γυναίκες από τα πρώτα βήματα στην εκπαίδευση και σε όλη τη μετέπειτα επαγγελματική μας πορεία.
Κοινωνικές νόρμες και προσδοκίες για το γυναικείο φύλο σε συνδυασμό με στερεοτυπικές απόψεις για τις δυνατότητες, ή/και ικανότητες, που μπορεί να έχει μία γυναίκα, επηρεάζουν όχι μόνο την πρόσβασή της στην εκπαίδευση, αλλά και την ποιότητα της εκπαίδευσης που θα λάβει καθώς και τους κλάδους στους οποίους μπορεί να ελιχθεί. Να σημειωθεί ότι τέτοιες αντιλήψεις μοιράζονται εκπρόσωποι και από τα δύο φύλα. Αυτό συμβαίνει για ποικίλους λόγους. Ένα απλό παράδειγμα είναι ότι άτομα που δεν υπήρξαν μάρτυρες ή δε βίωσαν κάποια μορφή έμφυλης ανισότητας, θεωρούν ότι το σύστημα είναι αρκετά δίκαιο και αξιοκρατικό, ενώ υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι σημαντικές ανισότητες ανάμεσα στα δύο φύλα υπάρχουν μόνο σε υποανάπτυκτα κράτη και σπανίζουν σε χώρες τη Δύσης.
Καθίσταται απαραίτητη η κατανόηση των αιτιών πίσω από την αποθαρρυντική αυτή πραγματικότητα, καθώς και η αναζήτηση νέων μηχανισμών στήριξης και προώθησης κοριτσιών και γυναικών στα ερευνητικά πεδία. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το δικαίωμα για ίσες ευκαιρίες, αξιοκρατία και, εν τέλει, για ισότητα αποτελεί πρωτίστως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα που οφείλουμε να προωθούμε και να στηρίζουμε σε όλα τα στάδια εκπαίδευσης, ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας ή θρησκείας. Ίσως πάρει λίγο χρόνο ακόμα για να φτάσουμε ως εκεί, σίγουρα όμως αξίζει τον κόπο.
Και για λίγο περισσότερη έμπνευση διαβάστε:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
____________
greekwomeninstem@gmail.com
'Εχετε ιδέες, ερωτήσεις, σχόλια ή ειδικά αιτήματα;
Θέλετε να γράψουμε για την έρευνά σας ή να προτείνετε κάποια ερευνήτρια για την οποία θα θέλατε να μάθετε περισσότερα;
Στείλτε μας μειλ ή συμπληρώστε την φόρμα και πατήστε "υποβολή" και θα χαρούμε να έρθουμε σε επαφή μαζί σας!
[contact-form-7 id=”44″ title=”Contact form 1″]