Όταν η έρευνα για τον διαβήτη έδωσε τα φώτα της στην αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας

Ο διαβήτης έχει συσχετιστεί με αυξημένη επιβάρυνση της λειτουργίας της καρδιάς και αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών προβλημάτων όπως η καρδιακή ανεπάρκεια και το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αν αναζητήσει κανείς ποιο είναι το πιο hot-topic στην έρευνας του διαβήτη και αλλά και του καρδιαγγειακού συστήματος θα αντιληφθεί ότι ένα μεγάλο κομμάτι της ερευνητικής «πίτας» καταλαμβάνει η διερεύνηση μιας κατηγορίας φαρμάκου πολύ σημαντικής στην αντιμετώπιση του διαβήτη, και όχι μόνο, η οποία βασίζεται στους λεγόμενους αναστολείς του συμμεταφορέα νατρίου γλυκόζης 2 (SGLT-2 αναστολείς). Πώς όμως γεννήθηκε αυτή η κατηγορία φαρμάκου και που βρισκόμαστε σήμερα;

Η ιστορία της ανάπτυξης των SGLT-2 αναστολέων

Η βάση της ανάπτυξης αυτής της νέας κατηγορίας φαρμάκων βρίσκεται σε μία χημική ένωση που εντοπίζεται στον φλοιό της μηλιάς και λέγεται φλοριζίνη. Ανακαλύφθηκε το 1835 στο Βέλγιο από τον Laurent-Guillaume de Koninck μαζί με τον Jean Servais Stas και φαίνεται ότι ο Josef von Mering ανακάλυψε την ικανότητά της να οδηγεί σε αυξημένη αποβολή γλυκόζης στα ούρα, γνωστή και ως γλυκοζουρική δράση [1]. Σήμερα γνωρίζουμε πια ότι στο νεφρό μας υπάρχουν μεταφορείς (Sodium glucose co-transporters - SGLT) που αναγνωρίζουν τη γλυκόζη των ούρων και την απορροφούν στέλνοντάς την πίσω στην κυκλοφορία. Η φλοριζίνη καταφέρνει να μειώσει τη γλυκόζη στο αίμα αναστέλλοντας αυτούς ακριβώς τους μεταφορείς! Η φαρμακευτική βιομηχανία εκμεταλλευόμενη αυτή τη γνώση, 130 χρόνια μετά την ανακάλυψη της φλοριζίνης, συνθέτει νέους αναστολείς της οικογένειας των SGLT-2 τις «φλοζίνες» που οδηγούν σε αυξημένη απέκκριση γλυκόζης και μείωση της γλυκόζης αίματος, βελτιώνοντας τη ζωή όσων πάσχουν από διαβήτη. Έτσι, σήμερα στη φαρέτρα της αντιμετώπισης του διαβήτη έχουμε αρκετές «φλοζίνες» όπως η δαπαγλιφλοζίνη [3], η εμπαγλιφλοζίνη [4] και ούτω καθεξής.

Από τον διαβήτη στην καρδιακή ανεπάρκεια

Το πιο εντυπωσιακό με αυτήν την κατηγορία φαρμάκων είναι ότι ενώ δημιουργήθηκαν για την αντιμετώπιση του διαβήτη πολύ γρήγορα φάνηκε στις κλινικές μελέτες ότι προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα. Και για άλλη μία φορά η έρευνα μας εξέπληξε ευχάριστα. Η κλινική μελέτη EMPA-REG OUTCOME [5], που κυκλοφόρησε το 2015, ήταν η πρώτη κλινική δοκιμή που έδειξε ότι η θεραπεία ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με αναστολέα SGLT-2 οδήγησε σε σημαντική μείωση στους θανάτους από καρδιαγγειακά αίτια και στις νοσηλείες για καρδιακή ανεπάρκεια. Μάλιστα, αργότερα τα φάρμακα αυτά δοκιμάστηκαν στην καρδιακή ανεπάρκεια ακόμη και απουσία του διαβήτη και φάνηκε να βελτιώνουν σημαντικά την έκβαση της υγείας των ασθενών [6,7]! Ακόμη, έχουν σημαντική ευεργετική δράση σε έναν τύπο καρδιακής ανεπάρκειας που μέχρι σήμερα δεν είχαμε φαρμακευτική αντιμετώπιση και μάλιστα ανεξάρτητα από την ύπαρξη του διαβήτη [8]! Σε αυτόν τον τύπο, η καρδιά μπορεί να κάνει συστολή και να στείλει το αίμα στους ιστούς αλλά η προβληματική λειτουργία της μειώνει δραματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και το προσδόκιμο επιβίωσής τους. Πληροφορία εκ των έσω για να καταλάβεις πόσο σημαντικό είναι αυτό, όταν δημοσιεύτηκαν οι μελέτες αυτές στο ευρωπαϊκό συνέδριο καρδιολογίας πάνω από 40.000 καρδιολόγοι και ερευνητές άφησαν επιφωνήματα χαράς, και χειροκροτούσαν ασταμάτητα…    

Πώς λοιπόν ένα φάρμακο που σχεδιάστηκε για να μειώνει τη γλυκόζη στον διαβήτη βελτιώνει την καρδιακή ανεπάρκεια σε μη διαβητικούς ασθενείς; Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές θεωρίες αλλά στην ουσία ακόμη δεν γνωρίζουμε… Αν με ρωτήσεις, περιμένω να με εκπλήξει η επιστήμη για μια ακόμη φορά!