Όλοι λίγο-πολύ χρειαζόμαστε ένα τέτοιο στήριγμα, όχι μόνο στην αρχή της επαγγελματικής μας ζωής αλλά και σε όλη τη διάρκειά της.

Προσωπικά, μέσω ενός ανεπίσημου mentoring - που εξελίχθηκε σε μία δυνατή φιλία - ένιωθα πως είχα ένα στήριγμα , έναν οδηγό. Όλοι λίγο-πολύ χρειαζόμαστε ένα τέτοιο στήριγμα, όχι μόνο στην αρχή της επαγγελματικής μας ζωής αλλά και σε όλη τη διάρκειά της. Το mentoring δημιουργεί ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, δίνοντας την ευκαιρία στις/στους συμβουλευόμενες/νους να μιλήσουν ανοιχτά για τις ανάγκες τους, να δοκιμάσουν - κι ας κάνουν λάθη - αλλά και να μάθουν από τις εμπειρίες και τις συμβουλές των μεντόρων. Χτίζεται μία αμφίδρομη σχέση ασφάλειας όπου, μέσω της αλληλοϋποστήριξης και της αλληλοκατανόησης, η/ο συμβουλευόμενη/ος αποκτά εφόδια να αναπτυχθεί προσωπικά και επαγγελματικά. Υπάρχουν ποικίλες μορφές mentoring. Το σημαντικό είναι πως όλες έχουν κοινό γνώμονα την ανέλιξη και τη στήριξη των συμβουλευόμενων.

Ας δούμε κάποιες βασικές γενικές αρχές του:

• Το mentoring προϋποθέτει μία σχέση εμπιστοσύνης βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό. Η δέσμευση σε ένα mentoring cycle είναι αμφίδρομη και έτσι, η κάθε πλευρά οφείλει να σέβεται το χρόνο και τη συνεισφορά της άλλης πλευράς. Οι μέντορες δεσμεύονται να παρέχουν χρόνο και διαδικασίες συμβουλευτικής, ενώ οι mentees δεσμεύονται να είναι συνεπείς ως προς τις διαδικασίες αυτές. Άλλωστε ο βασικός νοητός στόχος είναι η προσωπική ανάπτυξη μέσα από τη συμπόρευση.

1. Ο σκοπός του mentoring καθορίζεται αμοιβαία από μέντορα και mentee με σαφώς καθορισμένους στόχους/αποτελέσματα. Το θέμα του mentoring cycle αρχικά τίθεται από τις/τους συμβουλευόμενες/νους, βάσει των αναγκών τους και του τομέα που χρειάζονται ενίσχυση, εκείνες/οι είναι αυτές/οι που θέτουν τα ερωτήματα. Ο τελικός στόχος, ωστόσο, της συμβουλευτικής διαδικασίας συζητιέται και ορίζεται στα πρώτα στάδια του κύκλου από mentee και μέντορα εξίσου.
2. Υπάρχει συγκεκριμένη χρονική δέσμευση για την επίτευξη ενός καθορισμένου στόχου. Δυνητικά, μία σχέση mentoring μπορεί να κρατήσει ολόκληρη ζωή. Άλλωστε, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, η συμβουλευτική είναι κάτι που χρειαζόμαστε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας μας, είναι μία μεταβαλλόμενη διαδικασία αφού στοχεύει τη διαρκή μας εξέλιξη. Όμως, στα πλαίσια ενός mentoring προγράμματος που δημιουργείται θεσμικά, υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη των στόχων που έχουν οριστεί. Η θέσπιση συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος βοηθάει στην άμεση ενίσχυση των συμβουλευόμενων για τη διαχείριση συγκεκριμένων τρεχόντων καταστάσεων που τις/τους απασχολούν.
3. Η σχέση mentoring σχεδιάζεται για συγκεκριμένους αναπτυξιακούς στόχους της/του mentee κι όχι για την αξιολόγησή της/του. Είναι πολύ σημαντικό οι συμβουλευόμενες/οι να μη σκέφτονται ότι περνάνε διαδικασία αξιολόγησης. Αντίθετα, θα πρέπει να αισθάνονται την ελευθερία να συζητάνε αυτό που τις/τους απασχολεί με θάρρος και ειλικρίνεια. Επίσης, καίριας σημασίας αποτελεί οι συμβουλευόμενες/νοι να έχουν διάθεση για αυτοβελτίωση και αλλαγή. Από την άλλη μεριά, οι μέντορες οφείλουν να είναι προσιτές/οί, με κατανόηση και όρεξη για καθοδήγηση, όχι επίβλεψη ή άσκηση κριτικής.

Ποια/ος και γιατί χρειάζεται το mentoring;

Όλες και όλοι χρειαζόμαστε, είτε σε μικρά θέματα είτε σε μεγαλύτερα αδιέξοδα και εμπόδια. Είναι πρακτικά αδύνατο να γνωρίζουμε τα πάντα πριν πάρουμε μια σημαντική απόφαση για τη σταδιοδρομία μας ή ακόμα και σε πιο πρακτικά θέματα, όπως το να στείλουμε μία επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Συνοπτικά, οι τομείς που μπορεί να σε βοηθήσει το mentoring περιλαμβάνουν:

• Οδηγίες για τη σύνταξη βιογραφικού
• Βοήθεια στη σύνταξη cover letter
• Καθοδήγηση για την επιλογή μεταπτυχιακού προγράμματος ή σεμιναρίων ενίσχυσης δεξιοτήτων
• Οδηγίες για την προσέγγιση νέας επαγγελματικής στέγης ή συνεργασιών
• Ενημέρωση για χρηματοδοτήσεις και οδηγίες για τη σύνταξη της αίτησής τους
• Πληροφορίες για κλάδους και καθοδήγηση κατά την επιλογή επόμενου επαγγελματικού βήματος
• Οδηγίες για την παρουσίαση ενός project
• Συμβουλές και tips για τη συγγραφή επιστημονικών άρθρων ή αναφορών
• Στήριξη και συμβουλές σε καταστάσεις επαγγελματικής πίεσης λόγω κακής συνεργασίας

Το ερώτημα δεν είναι μόνο ποια/ος μπορεί να είναι μέντορας σου, αλλά και ποιες/ποιους μπορείς να αναλάβεις εσύ ως μέντορας; 

Η συμβουλευτική είναι μία διαδικασία που στηρίζεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στις γνώσεις και στην προθυμία των μεντόρων να διαθέσουν χρόνο και ενέργεια σε ένα άτομο που αναζητά τη βοήθειά τους. Εύλογα, λοιπόν, δημιουργείται το ερώτημα του ποιες είναι οι δεξιότητες που χαρακτηρίζουν έναν/μία καλό/ή μέντορα; Ας δούμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά.

Οι μέντορες οφείλουν να:

• “ακούν” τις/τους συμβουλευόμενες/νους και τις ανησυχίες τους και να λαμβάνουν υπόψη την οπτική τους
• έχουν γνώσεις στο αντικείμενο συζήτησης ή να έχουν τη διάθεση να μάθουν για αυτό ώστε να μπορούν να βοηθήσουν
• διαθέτουν τον απαιτούμενο χρόνο βάσει των στόχων που έχουν τεθεί αλλά και των αναγκών που ενδεχομένως να προκύψουν 
• είναι επικοινωνιακές/οί, με κατανόηση και υπομονή
• είναι διακριτικές/οί, με σεβασμό στις εμπειρίες και τις αποφάσεις που καλούνται να (υπο) στηρίξουν
• να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν την προσπάθεια των συμβουλευόμενων
• να σέβονται τα διαφορετικά ταλέντα και ενδιαφέροντα των συμβουλευόμενων και η κρίση τους να στηρίζεται σε αυτά

Οι παραπάνω παρατηρήσεις δεν αποτελούν κανόνες αλλά επισημάνσεις που οι μέντορες αποκτούν και μέσω εμπειρίας σε κύκλους mentoring αλλά και από την ξεχωριστή διάδρασή τους με την/τον κάθε mentee. Μία βασική προϋπόθεση, ωστόσο, είναι ότι οι μέντορες έχουν ήδη εμπειρία στα θέματα που καλούνται να συζητήσουν και έχουν ήδη ξεπεράσει προκλήσεις που οι συμβουλευόμενες/οι αντιμετωπίζουν. Αυτό με τη σειρά του θέτει ένα ακόμα θέμα που οφείλουμε να σκεφτούμε και να λάβουμε υπόψη: τι αποκομίζουν οι μέντορες από μία σχέση ή κάποιο πρόγραμμα συμβουλευτικής; Με άλλα λόγια, γιατί να γίνει κάποια/ος μέντορας;

Ενδεικτικά, μέσα από το mentoring:

• αναπτύσσεις ηγετικές δεξιότητες. Μαθαίνεις να δουλεύεις με ανθρώπους με τους οποίους δε σχετίζεσαι με κάποιο άλλο προσωπικό ή επαγγελματικό τρόπο, παρέχοντάς τους καθοδήγηση και υποστήριξη και βοήθεια στο άνοιγμα νέων προοπτικών - οι αρχές δηλαδή κάθε καλής/ού ηγέτιδας/ηγέτη
• κατανοείς καλύτερα τον κλάδο ή το αντικείμενο απασχόλησής σου. Οι μέντορες καλούνται πολλές φορές να ενημερωθούν για δράσεις, νέα και επιτεύγματα του κλάδου τους κατά τη διαδικασία της συμβουλευτικής. Έτσι, εμπλουτίζουν συνεχώς και τις δικές τους γνώσεις
• αποκτάς διαφορετική οπτική και νέες ιδέες. Έρχεσαι σε επαφή με άτομα εκτός του κύκλου σου, μέσω των οποίων έχεις την ευκαιρία να δεις τα πράγματα από τη δική τους σκοπιά. Μία καινούργια οπτική μπορεί να οδηγήσει σε μία φρέσκια ιδέα και αυτή με τη σειρά της σε κάτι προηγουμένως ανεξερεύνητο
• να αλλάξεις τη ζωή κάποιου άλλου ατόμου. Αν υπήρξε ήδη κάποιο άτομο που είπε ή έκανε κάτι που άλλαξε την πορεία της ζωής σου, τότε σίγουρα καταλαβαίνεις πόσο σημαντικό είναι να το κάνεις κι εσύ σε κάποιο άλλο άτομο.
• να δυναμώσεις τα μαθήματα που έχεις πάρει ήδη. Ενδεχομένως χρειάστηκε να μάθεις κάποια πράγματα για τη δουλειά σου με δύσκολο ή ακόμα και σκληρό τρόπο. Με το να μοιραστείς την εμπειρία σου, αναβιώνεις τα σημεία που σε ενδυνάμωσαν, σαν ένα ακόμα ταξίδι αυτογνωσίας.

Και εν τέλει, να γίνεις η/ο μέντορας που θα ήθελες να είχες δίπλα σου εσύ. 

Το πρόγραμμα mentoring του Greek Women in STEM

Το πρόγραμμα mentoring είναι από κάθε άποψη μία σημαντική ευκαιρία για την ενίσχυση δεξιοτήτων, γνώσεων και δικτύου επαφών, που είτε έχει άμεσο αντίκτυπο είτε μελλοντικά οφέλη και για τις/τους συμβουλευόμενες/νους και για τις/τους μέντορες. Ως Greek Women in STEM, Greek Women in STEM, θέλουμε να βοηθήσουμε όσο μπορούμε όσες και όσους χρειάζονται καθοδήγηση, να στηρίξουμε τον κλάδο των θετικών επιστημών που τόσο αγαπάμε και να δώσουμε την ευκαιρία σε ανθρώπους που θέλουν να προσφέρουν το χρόνο και τις γνώσεις τους συμμετέχοντας ως μέντορες στο πρόγραμμα συμβουλευτικής που προσφέρουμε, χωρίς κάποια άλλη δέσμευση. Για αυτό ακριβώς, το πρόγραμμά μας είναι ανοιχτό σε όλες και όλους, ανεξαρτήτως φύλου. Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα θα βρείτε εδώμαζί με τη φόρμα συμμετοχής. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για οποιαδήποτε διευκρίνιση.

Το ήξερες αυτό;

Ο όρος μέντορας χρονολογείται από την ελληνική μυθολογία. Πιο συγκεκριμένα, προέρχεται από τον Μέντωρπρόσωπο της Οδύσσειας του Ομήρου, στον οποίο ο Οδυσσέας ανέθεσε την καθοδήγηση του γιου του Τηλέμαχου, όταν εκείνος έφυγε για τον Τρωικό πόλεμο. Τη μορφή του Μέντορα έπαιρνε η Θεά Αθηνά για να βοηθήσει και τον Τηλέμαχο αλλά και τον ίδιο τον Οδυσσέα. Έτσι, λοιπόν, πλέον ορίζει το πρόσωπο που καθοδηγεί και συμβουλεύει κάποιο άλλο άτομο.

Quotes

• Μόνος σου θα πας γρήγορα, μαζί θα πάμε πιο μακρυά
• Γινόμαστε καλύτεροι ανυψώνοντας τους άλλους
• Be the mentor you wish you had

Πηγές

Science needs mentors, Nature (editorial)

Introduction to Mentoring: A Guide for Mentors and Mentees, American Psychological Association

Career Benefits Associated With Mentoring for Proteges: A Meta-Analysis, Journal of Applied Psychology

Informal Mentoring as an Organisational Resource, Long Range Planning