Η συν-ιδρύτρια των Tenebra Studios, Κωνσταντίνα Μπεθάνη (Κ. Μπ) και οι συνεργάτιδές της Ειρήνη Θεοχάρη (Ι.Θ), Άννα-Μαρία Λίνκοφ (ΑΜ. Λ) και Κατερίνα Τσουκαλά (Κ. Τσ.) μιλούν στο Greek Women in Stem. Διαβάστε τι είπαν για την καριέρα τους στη βιομηχανία του gaming αλλά και για τα όνειρα και τις προσδοκίες τους για αυτόν τον τομέα της τεχνολογίας.
Προς Κ. Μπ.
Τι σε ενέπνευσε στην ίδρυση της Tenebra Studios;
Το 2006 που ιδρύθηκε η εταιρεία, η ανάπτυξη παιχνιδιών στην Ελλάδα δεν υφίστατο καν ως ιδέα. Ούσα φοιτήτρια και καθώς μιλούσα 6 ξένες γλώσσες, άρχισα να εργάζομαι στο Games Localization για εταιρείες στο εξωτερικό. Μέσω αυτής της ενασχόλησης γνώρισα τον συνέταιρό μου, Θανάση Γεωργούλη, επίσης φοιτητή τότε, ο οποίος συμμεριζόταν την αγάπη μου για τα βιντεοπαιχνίδια, τον προγραμματισμό και την τεχνολογία. Μέσα από συζητήσεις πήρε μορφή η ιδέα για τη δημιουργία της δικής μας εταιρείας στον κλάδο των βιντεοπαιχνιδιών και του ψηφιακού διαδραστικού λογισμικού. Λόγω του νεαρού της ηλικίας ήμασταν υπερβολικά ατρόμητοι και φιλόδοξοι, όμως, νιώσαμε πραγματικά τις δυνατότητες που κρύβονταν σε αυτό το νέο μέσο και ότι ίσως μπορούσαμε να το διερευνήσουμε και να βρούμε την επιτυχία εκεί. Εκτός αυτού, δεδομένου ότι τα παιχνίδια είναι ψηφιακό προϊόν, απευθύνονται σε παγκόσμιο κοινό, επομένως σε μεγαλύτερη αγορά και δεν απαιτείται αποθήκευση ή παρόμοιες χρεώσεις, σκεφτήκαμε ότι αξίζει έστω να το δοκιμάσουμε. Για αρκετό καιρό ακολούθησα καριέρα στο Political Intelligence παράλληλα με την Tenebra Studios, με σκοπό να επενδύω εκ νέου στην εταιρεία, αλλά καθώς η τελευταία επεκτεινόταν, απαιτούσε αποκλειστικότητα.
Ο δρόμος από την ιδέα έως την υλοποίηση, πέρα από πολλή δουλειά, εμπεριέχει και πολλές προκλήσεις. Ποιες ήταν οι πιο δύσκολες;
Κανείς δεν μπορεί να προετοιμαστεί εκ των προτέρων για τις δυσκολίες τις οποίες συνεπάγεται η επιχειρηματική διαδικασία. Οι άνθρωποι βλέπουν την επιτυχία σε αριθμούς ή αφιερώματα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά κανείς δεν γνωρίζει τις ατελείωτες νύχτες αϋπνίας και κρίσεις άγχους που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε όλοι μας. Δεν υπάρχει επιτυχία χωρίς να έχουν προηγηθεί ατελείωτες, επώδυνες αποτυχίες. Η εύρεση της κατάλληλης επιχειρηματικής ευκαιρίας ή η δημιουργική ανάπτυξη μιας ιδέας σίγουρα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ειδικά στον τεχνολογικό τομέα, πρέπει κανείς να συμβαδίζει με τις βιομηχανικές αλλαγές και τάσεις, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει απρόβλεπτες επιχειρηματικές προκλήσεις και έξοδα. Το μεγαλύτερο ζήτημα φυσικά είναι το κεφάλαιο. Εμείς προτιμήσαμε εξαρχής το μοντέλο αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης στο οποίο στην ουσία χρηματοδοτεί κανείς τις ίδιες επιχειρηματικές προσπάθειες. Ο σωστός προϋπολογισμός και ο προγραμματισμός είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των ταμειακών ροών, αλλά ακόμη και αυτά δεν εξοικονομούν πάντα το άγχος των πάγιων και αναπάντεχων εξόδων. Ο τεχνολογικός κλάδος αλλάζει μέρα με τη μέρα, οπότε πρέπει να είμαστε μονίμως σε επιφυλακή και στην κορυφή του τομέα μας. Τέλος, δεν μπορώ να μην τονίσω για ακόμη μια φορά πόσο κεφαλαιώδους σημασίας είναι η επιλογή των κατάλληλων συνεργατών η οποία, φυσικά, ππραγματοποιείται συν τω χρόνω.
Ως μέντορας (στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών -Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) τι πιστεύεις πως απασχολεί κυρίως τις νεότερες γενιές του κλάδου;
Το μεγαλύτερο θέμα αυτή τη στιγμή για όλα τα παιδιά που φοιτούν στις σχολές αυτές είναι η hands on experience. Παράλληλα, υπάρχει άπειρη πληροφορία και χάνονται στην προσπάθειά τους να βρουν απαντήσεις κι εμείς ως μέντορες προσφέρουμε άμεση πρόσβαση στην λύση του προβλήματος.
Ο κλάδος του gaming απευθύνεται σε παγκόσμιο κοινό. Ωστόσο, επηρεάστηκε από την covid-19;
Σε αντίθεση με πολλούς άλλους οικονομικούς τομείς που επηρεάστηκαν δραστικά από την πανδημία, η βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών ήταν πολύ πιο ανθεκτική. Οι περισσότερες εταιρείες ανάπτυξης και publishing houses μπόρεσαν να διατηρήσουν τη λειτουργία τους με υπαλλήλους που εργάζονται από το σπίτι για να συνεχίσουν την ανάπτυξη παιχνιδιών και τις ψηφιακές κυκλοφορίες, αν και προέκυψαν ορισμένα προβλήματα παραγωγικότητας. Επιπλέον, εξαιτίας του περιορισμού στο σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας ο αριθμός των παικτών των διαδικτυακών και μη παιχνιδιών αυξήθηκε σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που οδήγησε στην αύξηση των εσόδων για πολλές εταιρείες. Υπήρξαν, βέβαια, αρνητικές επιπτώσεις στη βιομηχανία, ιδίως με μεγάλες εμπορικές εκθέσεις όπως η E3 2020 που ακυρώθηκαν ή αναβλήθηκαν. Το γεγονός αυτό επηρέασε ιδιαίτερα τις ανεξάρτητες εταιρείες ανάπτυξης που συνήθως χρησιμοποιούν αυτές τις εκδηλώσεις για προσωπικές συναντήσεις με πιθανούς συνεργάτες ή χρηματοδότες και οδήγησε σε καθυστερήσεις ή ακυρώσεις. Επιπλέον, πολλά πρωταθλήματα esport έπρεπε να αλλάξουν σχέδια για τα παιχνίδια τους, μεταβαίνοντας από live εκδηλώσεις σε online events ή σε ακυρώσεις. Τμήματα του τομέα που βασίστηκαν σε φυσικά προϊόντα, όπως καταστήματα λιανικής και περιφερειακοί κατασκευαστές, καθώς και εκείνα που εξαρτώνται από προσωπικές δραστηριότητες, όπως διασφάλιση ποιότητας μέσω δοκιμών παιχνιδιού, αξιολόγησης βαθμολογίας και μάρκετινγκ, είχαν να αντιμετωπίσουν θέματα διαθεσιμότητας και παγκόσμιας διανομής παραγγελιών.
Προς όλες:
Περιέγραψε μας την εμπειρία του να δουλεύεις στο χώρο της τεχνολογίας των παιχνιδιών?
ΑΜ. Λ. Κατά την προσωπική μου άποψη, το να δουλεύεις στο χώρο της τεχνολογίας των παιχνιδιών είναι μια αρκετά διασκεδαστική αλλά πολύ δημιουργική κατά το πλείστον εμπειρία , καθώς βλέπεις να παίρνουν μορφή κάποιες άχρωμες και απλές γραμμές κώδικα σε κάτι γεμάτο ζωή, χρώμα και κίνηση. Κάτι που σε περιμένει να το εξερευνήσεις, να το τιθασεύσεις και να του δώσεις την δική σου προοπτική και άποψη. Ταυτόχρονα, θα έλεγα, είναι και πολύ απαιτητική, καθώς καλείσαι να επιλύσεις σύνθετα προβλήματα και να αντιμετωπίζεις συνεχώς προκλήσεις για ανάπτυξη του βέλτιστου και του πιο αποδοτικού κώδικα.
Ι. Θ. Ως επικεφαλής της ομάδας καλλιτεχνών 3d modelers, concept artists κτλ, είμαι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε ιδέα και πράξη. Μετουσιώνω το όραμα της creative director σε ξεκάθαρες κατευθυντήριες γραμμές για την υπόλοιπη ομάδα, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψιν τους εκάστοτε τεχνολογικούς και μη περιορισμούς.
Κ. Τσ. Στην Tenebra ξεκίνησα κάνοντας την πρακτική άσκηση για τη σχολή μου, ως Junior Programmer. Δούλεψα πάνω στην Δούκισσα της Πλακεντίας για αρχή, αποκτώντας την απαραίτητη εμπειρία στον προγραμματισμό βιντεοπαιχνιδιών με τη βοήθεια του Βασίλη Μπάφκα και του Θανάση Γεωργούλη. Πλέον ασχολούμαι και με την ιστοσελίδα της εταιρείας, συγκεκριμένα με την συντήρηση της και την ανανέωση του περιεχομένου της. Είναι τέτοια η φύση της εταιρείας που επιτρέπει μια ευελιξία στους ρόλους που μπορεί να αναλάβει κάποιος ανάλογα με τον τομέα του και με έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη διάφορων δεξιοτήτων.
Τι είναι το σημαντικότερο πράγμα που έχεις μάθει μέσα από αυτή την δουλειά?
ΑΜ. Λ. Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έχω μάθει μέσα από αυτή την δουλειά είναι να μην τα παρατάω, όσες αναποδιές και τα όποια εμπόδια μου παρουσιάζονται στην πορεία. Έχω μάθει να κυνηγάω τα όνειρά μου και στο τέλος να δικαιώνομαι. Με έχει επίσης μάθει να βρίσκομαι σε συνεχή συναγερμό, πάντα προετοιμασμένη για το απρόοπτο και το αναπάντεχο, χωρίς να φοβάμαι να ρισκάρω. Πέρα από όλα τα παραπάνω, έχω κατανοήσει πως ο καθημερινός εμπλουτισμός των γνώσεών σου, είναι το κλειδί για να ξεπερνάς τα όποια προβλήματα.
Ποιες είναι οι δεξιότητες που πρέπει να έχει ή να χτίσει κάποια/ος που θα ήθελε να ασχοληθεί με τον κλάδο του gaming;
Κ. Τσ. Το πιο βασικό που πρέπει να έχει κάποιος για να ασχοληθεί με τον κλάδο του gaming είναι το να του αρέσει να παίζει βιντεοπαιχνίδια. Είναι το πρώτο πράγμα που σε βοηθάει να αποκτήσεις αντίληψη για το πώς πρέπει να είναι ένα παιχνίδι. Το να γνωρίζεις τι σε διασκεδάζει εσένα, σε βοηθάει να αναπτύσσεις ιδέες οι οποίες θα αρέσουν και στο κοινό στο οποίο απευθύνεσαι. Από εκεί και πέρα, ιδιαίτερα στο θέμα του προγραμματισμού που ασχολούμαι προσωπικά, μπορώ να πω ότι τις γνώσεις μπορείς να τις αποκτήσεις και μόνο με τη θέληση να ασχοληθείς. Η αναζήτηση tutorials στο διαδίκτυο βοηθάει πάρα πολύ, ακόμα και αν κάποιος δεν έχει το κατάλληλο background και θέλει να ξεκινήσει να ασχολείται τώρα. Οπότε, το βασικότερο είναι να το θέλεις και να σου αρέσει.
K.B. Θα έδινα τις ίδιες συμβουλές σε οποιονδήποτε σκέφτεται καριέρα στον κλάδο μου. Οι γυναίκες δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζονται ειδικά, απλά θέλουν να έχουν ίση μεταχείριση. Με τις ίδιες ευκαιρίες οι γυναίκες είναι εξίσου καλές, αυτό μετράει στο τέλος της ημέρας. Οπότε θα έλεγα να στοχεύετε ψηλά, αλλά να ξεκινάτε χαμηλά και γνωστικά. Ακολουθήστε τις ειδήσεις, προσπαθήστε να καινοτομήσετε όσο το δυνατόν περισσότερο και να παίζετε εκτενώς τα δικά σας παιχνίδια. Τα παιχνίδια που φτιάχνει κάποιος πρέπει να αρέσουν πρώτα απ’ όλα σε αυτόν. Δεν μπορώ να τονίσω αρκετά τη σημασία του εργασιακού ήθους, του στοχευμένου μάρκετινγκ και της επιλογής ικανών συνεργατών. Και μην σταματήσετε ποτέ να μαθαίνετε.
Ποιο είναι το πιο δημιουργικό κομμάτι της δουλειάς σου;
Ι. Θ. Όπως είπα, ο ρόλος μου ουσιαστικά είναι να παίρνω το αρχικό όραμα, την άυλη ψυχή ας πούμε του project και να σχεδιάζω το ορατό σώμα που θα δημιουργήσει η ομάδα και θα φιλοξενήσει αυτήν την ψύχη. Αυτό σημαίνει πως καθορίζω το ύφος, το style και άλλες πτυχές του τελικού προϊόντος μέσα από την δουλειά μου. Η πρόκληση που συνιστά κάτι τέτοιο, απαιτεί ευελιξία, προσαρμοστικότητα, αλλά πάνω από όλα δημιουργικότητα.
Πώς αποφάσισες να ακολουθήσεις καριέρα στον κλάδο της τεχνολογίας και του gaming;
ΑΜ. Λ. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου πάντα με συνάρπαζαν τα Video Games, όχι μόνο ως χόμπι και ως τρόπος διασκέδασης, αλλά και ως δημιουργία μέσα από μία τόσο ενδιαφέρουσα τεχνολογία. Πάντα μου άρεσε περισσότερο να παρακολουθώ παρά να παίζω και να σκέφτομαι την τεχνολογία που είναι κρυμμένη πίσω από όλα αυτά και συνέχεια αναρωτιόμουν, πώς είναι δυνατόν να δημιουργείται όλος αυτός ο κόσμος. Έτσι, ενώ δεν αποφάσισα εξαρχής να ακολουθήσω αυτή την κατεύθυνση στην ζωή μου, μετά από μερικά χρόνια κατάλαβα το πόσο σημαντικό είναι για εμένα και ακολούθησα το όνειρο μου. Τονίζω ότι δεν έχω μετανιώσει στιγμή γι΄ αυτή μου την απόφαση και απολαμβάνω το κάθε λεπτό της ενασχόλησης και της δημιουργίας.
Ι. Θ. Όπως οι περισσότεροι που εργάζονται στην βιομηχανία παιχνιδιών μεγάλωσα παίζοντας video games. Έχω σπουδάσει ενδυματολογία και σχέδιο μόδας γιατί μου αρέσει να σχεδιάζω αλλά δεν μου ταίριαζε σαν καριέρα, λίγα χρόνια αργότερα ανακάλυψα μέσω της συνεργασίας που είχα με την Tenebra Studios ότι μπορώ να συνδυάσω αυτά που αγαπώ αποκτώντας μια νέα καριέρα.
Κ. Τσ. Θεωρώ πως για οποιονδήποτε gamer το να ασχοληθεί με το gaming είναι ο ιδανικός τομέας εργασίας. Όμως δεν ήταν κάτι που είχα στο μυαλό μου ως εφικτό μέχρι να ασχοληθώ με την Tenebra Studios. Γενικά δεν είναι ένας τομέας που έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην αποτελεί κάτι παραπάνω από μία απλή σκέψη, που θεωρούσα ότι δε θα γίνει ποτέ πραγματικότητα. Τελικά δεν είναι κάτι τόσο εξωπραγματικό!
Πιστεύεις πως υπάρχει μεροληψία ως προς το φύλο γενικά στον τεχνολογικό κλάδο ( στην Ελλάδα) ?
ΑΜ. Λ. Δυστυχώς ναι! Έχω βιώσει η ίδια την ύπαρξη μεροληψίας ως προς το φύλο στον τεχνολογικό κλάδο. Βλέπω όμως σιγά σιγά να βελτιώνεται, με αργά και σταθερά βέβαια βήματα αλλά ευελπιστώ πως θα εξαλειφτεί τελείως τα επόμενα χρόνια.
Ι. Θ. Ευτυχώς με τα άτομα που έχω συνεργαστεί δεν έχω αισθανθεί κάτι. Ωστόσο πιστεύω πως υπάρχει μεροληψία στον τεχνολογικό κλάδο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ποιες αλλαγές θα ήθελες (ή περιμένεις) να δείς τα επόμενα χρόνια στην βιομηχανία (της τεχνολογίας) των παιχνιδιών?
ΑΜ. Λ. Οι αλλαγές που θα ήθελα να πραγματοποιηθούν στην βιομηχανία των παιχνιδιών τα επόμενα χρόνια είναι να συνεχιστεί η ραγδαία εξέλιξή τους, να ασχοληθούν περισσότεροι με την δημιουργία και την τελειοποίησή τους και το κατάλληλο marketing να τα κάνει γνωστότερα και ακόμα πιο βατά στο ευρύτερο κοινό.
Ι. Θ. Η βιομηχανία των video games αναπτύσσεται με τρελούς ρυθμούς. Νέες ιδέες εξελίσσουν την βιομηχανία καθημερινά καθώς ο κόσμος έχει ανάγκη να “ξεφύγει”. Όλοι στον χώρο περιμένουμε να δούμε ανάπτυξη στην εικονική πραγματικότητα. Η αλλαγή που θέλω να γίνει είναι στην αντίληψη που έχει ο κόσμος για τα video games, να μην τα βλέπει σαν κάτι που γεμίζεις τον χρόνο του απλά αλλά μια ψυχαγωγία που σου μαθαίνει και καλλιεργεί δεξιότητες ενώ μοιράζεται ένα καλλιτεχνικό όραμα.
K.B. Οι γυναίκες είναι εξίσου αξιόλογες και ικανές όπως κάθε άλλος. Παρατηρούμε μια τάση όπου όλο και περισσότερες γυναίκες επιδιώκουν πτυχίο τεχνολογίας και στη συνέχεια καριέρα στον τομέα, γεγονός το οποίο αποδεικνύεται και από τις φοιτήτριες αλλά και τις συνεργάτιδές μου. Η έλλειψη γυναικών στις νέες τεχνολογίες ανήκει στο παρελθόν και ειδικά τα τελευταία 5 χρόνια τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Σήμερα, οι περισσότερες εταιρείες τεχνολογίας απασχολούν γυναίκες σε θέσεις υψηλής ισχύος. Η περίπτωση που έρχεται αμέσως στο μυαλό είναι η AMD που σήμερα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της τεχνολογίας και της καινοτομίας με την Δρ. Lisa Su στο τιμόνι της ως CEO. Είναι εξίσου πιθανό γυναίκες να ενδιαφέρονται για αυξήσεις, προαγωγές, ευκαιρίες ανάπτυξης και ηγεσίας όπως οι άνδρες συνάδελφοί τους.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι γυναίκες δεν είναι σίγουρες για τα προσόντα τους, δεν είναι σίγουρες ότι θα λάβουν την υποστήριξη που χρειάζεται ή ότι οδεύουν προς την αποτυχία. Ως εκ τούτου, το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούν να κάνουν οι οργανισμοί για να προσελκύσουν και να κρατήσουν στους κόλπους τους ταλαντούχες γυναίκες είναι να αποτινάξουν τον σεξισμό και να προάγουν την ισότητα των φύλων στην αμοιβή, τις εμπειρίες και τις ευκαιρίες για επιτυχία.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
____________
greekwomeninstem@gmail.com
'Εχετε ιδέες, ερωτήσεις, σχόλια ή ειδικά αιτήματα;
Θέλετε να γράψουμε για την έρευνά σας ή να προτείνετε κάποια ερευνήτρια για την οποία θα θέλατε να μάθετε περισσότερα;
Στείλτε μας μειλ ή συμπληρώστε την φόρμα και πατήστε "υποβολή" και θα χαρούμε να έρθουμε σε επαφή μαζί σας!
[contact-form-7 id=”44″ title=”Contact form 1″]