Γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας 

Ποια είναι τα ερευνητικά σου ενδιαφέροντα και το επίκεντρο της έρευνας σου;

Ερευνητικά με ενδιαφέρει αρκετά η σχέση της διατροφής και της ανθρώπινης υγείας. Μέσω της τροφής την οποία καταναλώνουμε, δεν απορροφούμε μόνο στοιχεία όπως οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και οι βιταμίνες, αλλά καταναλώνουμε και νουκλεικά οξέα όπως το DNA και το RNA. Άρα, όταν τρώμε ένα γιαούρτι απορροφούμε το DNA, το RNA ακόμα και τα βακτήρια των φυτών και των ζωών από όπου προήλθε η τροφή! Παρόλο που είναι ευρέως διαδεδομένο ότι τα νουκλεικά οξέα διασπώνται εντελώς στο έντερο κατά την πέψη, πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ένα είδος RNA, γνωστά ως microRNAs, έχουν διαφορετική δράση αφού έχουν βρεθεί στο αίμα ατόμων που έχουν καταναλώσει ζωική και φυτική τροφή. Αυτά τα ευρήματα παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον γιατί τα microRNAs δρουν ως ‘διακόπτες’ και έχουν την δυνατότητα να ενεργοποιούν και να απενεργοποιούν γονίδια. Το ερευνητικό μου έργο, λοιπόν, επικεντρώνεται στο καινοτόμο αλλά και αμφιλεγόμενο πεδίο της απορρόφησης microRNAs από εξωγενείς παράγοντες καθώς και της επίδρασης αυτών στον καταναλωτή. Μήπως έφτασε η στιγμή να αναθεωρήσουμε την διατροφή ως ένα τρόπο συλλογής γενετικών πληροφοριών πέραν της συλλογής θρεπτικών ουσιών; Μήπως καταναλώνουμε γονιδιακούς ρυθμιστές τελικά;

Από το 2020, είσαι μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Νεαρών Επιστημόνων (Global Young Academy, GYA). Μίλησέ μας για τον ρόλο σου στον οργανισμό αυτό. Tell us about your role at the organization. 

Η Διεθνής Ακαδημία Νεαρών Επιστημόνων (GYA) αποτελείται από ένα παγκόσμιο δίκτυο επιστημόνων, οι οποίοι ασχολούνται με τη διεπιστημονική έρευνα και ενώνουν τις φωνές τους ώστε να επηρεάσουν πολιτικές που εφαρμόζονται από την επιστημονική κοινότητα. Με την εκλογή μου στο δίκτυο αυτό, έχω τη δυνατότητα να συνεισφέρω στο έργο και τους στόχους του οργανισμού συμπεριλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων σχετικά με την επιστημονική εκπαίδευση, την επικοινωνία της επιστήμης αλλά και τη δημιουργία διεθνών σχέσεων μεταξύ ερευνητών και ερευνητικών ομάδων. Προσθέτω έτσι την δική μου φωνή ώστε να αξιοποιηθεί ο ρόλος της επιστήμης στη διαμόρφωση ενός καλύτερου κόσμου. Η θητεία μου έχει διάρκεια πέντε χρόνων και το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας είναι θερμός υποστηρικτής του έργου μου αυτού.

Πέρα από τον ακαδημαϊκό σου ρόλο, είσαι υπεύθυνη και συμμετέχεις σε αρκετά προγράμματα σχετικά με την επικοινωνία της επιστήμης. Πότε και πώς ξεκίνησε να σε ενδιαφέρει αυτός ο τομέας;

Το 2011 συμμετείχα στο μεγαλύτερο διαγωνισμό Επικοινωνίας Επιστήμης, Famelab. Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός στοχεύει στην προώθηση της επικοινωνίας ενός επιστημονικού θέματος σε απλή, εκλαϊκευμένη μορφή και με διαδραστικό τρόπο στο ευρύ κοινό. Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, είχα την ευκαιρία να συμμετέχω σε εκπαιδευτικά εργαστήρια για την επικοινωνία της επιστήμης από τους «μετρ» του είδους. Μέσω λοιπόν αυτής της πιο επίσημης εμπειρίας, ξεκίνησε να με ενδιαφέρει η επικοινωνία της επιστήμης.

Ποιες είναι οι δράσεις σου σχετικά με την επικοινωνία της επιστήμης?

Μαζί με φίλους που μοιράζονται το ίδιο πάθος για το αντικείμενο, ιδρύσαμε την μη-κερδοσκοπική οργάνωση SciCo Cyprus το 2015. Η SciCo είναι ένας μη-κερδοσκοπικός, εκπαιδευτικός οργανισμός που στοχεύει στην προώθηση της επικοινωνίας της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας στο ευρύ κοινό μέσω διαδραστικών και διασκεδαστικών μεθόδων. Πέραν των δράσεων της SciCo, η οποία συμμετέχει σε διάφορα φεστιβάλ και STEAM (Science, Technology, Engineering, Art, Mathematics) εργαστήρια, με ενδιαφέρει πολύ η προώθηση της επικοινωνίας της επιστήμης σε μαθητές στην Κύπρο. Έτσι, μαζί με την ομάδα μου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, συμμετέχουμε κάθε χρόνο στην «Βραδιά του Ερευνητή» που διοργανώνεται σε όλη την Ευρώπη. Επίσης, το καλοκαίρι του 2022 με χρηματοδότηση από την Αμερικανική Πρεσβεία διοργάνωσα μαζί με μια ομάδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων φίλων το πρόγραμμα STEAM for PEACE and Entrepreneurship Camp. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετείχαν εκατό Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μαθητές οι οποίοι μέσω ευχάριστων πειραματικών διαδικασιών ήρθαν κοντά μεταξύ τους και κοντά στον κόσμο της επιστήμης. Με την ολοκλήρωση της εκδήλωσης λάβαμε πολύ θετικά σχόλια και πραγματικά πιστεύω ότι τα παιδιά κατάφεραν να έρθουν κοντά και να επικοινωνήσουν, χωρίς να τους χωρίζουν γκρίζες και πράσινες ζώνες.

Εύκολα μπορεί κάποιος να συμπεράνει ότι είσαι αρκετά ενεργή τόσο στο κομμάτι της επικοινωνίας της επιστήμης αλλά και στις υποχρεώσεις σου ως Ακαδημαϊκός και Ερευνήτρια. Πόσο εφικτός είναι ο συνδυασμός αυτός?

Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που εργάζεται σε έναν οργανισμό -Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας- που υποστηρίζει την ενασχόληση μου και τις δράσεις μου στο κομμάτι της επικοινωνίας της επιστήμης. Παρόλο που η έρευνα και η διδασκαλία είναι σημαντικοί πυλώνες για την επαγγελματική εξέλιξη στον Ακαδημαϊκό χώρο, η προσφορά στην κοινωνία μέσω της επικοινωνίας της επιστήμης και της συμβουλευτικής, εκτιμάται και προωθείται.

Πόσο σημαντική είναι κατά την γνώμη σου η επικοινωνία της επιστήμης τόσο για τους επιστήμονες αλλά και για το κοινό;

Εξαιρετικά σημαντική! Ως επιστήμονες έχουμε την ευθύνη να επικοινωνούμε το επιστημονικό μας έργο στο κοινό και στην υπόλοιπη επιστημονική κοινότητα με τρόπο που είναι ακριβής, κατανοητός και φυσικά ειλικρινής. Όταν λοιπόν το κάνουμε , πρέπει να θυμόμαστε πως προωθούμε τον επιστημονικό τρόπο σκέψης, δηλαδή έναν μη-δογματικό τρόπο σκέψης που μεταβάλλεται ανάλογα με τα νέα δεδομένα που προκύπτουν. Για την επιστημονική κοινότητα, η αποτελεσματική επικοινωνία του επιστημονικού έργου θα ωφελήσει σε καλύτερη ενημέρωση με επακόλουθο το μεγαλύτερο αντίκτυπο του έργου. Επίσης θα συμβάλλει στη δημιουργία νέων συνεργασιών και διαλόγου μεταξύ επιστημόνων και κοινού. Βοηθάει στη διαμόρφωση άποψης για την αξία της επιστήμης στην κοινωνία καθώς και στην εύρεση χορηγιών για την υποστήριξη έρευνας. Για το ευρύ κοινό, η αποτελεσματικότερη επικοινωνία της επιστήμης συνεισφέρει στην κατανόηση και απόκτηση επιστημονικών γνώσεων με στόχο τον επιστημονικό αλφαβητισμό. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό σε περιπτώσεις που κριθούμε να λάβουμε αποφάσεις για την υγεία μας, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη πανδημία της COVID-19 και του θέματος των εμβολίων.

Ποιες αλλαγές κατά την γνώμη σου θα ήταν καλό να γίνουν ώστε να προωθηθεί περισσότερο η επικοινωνία της επιστήμης στον Ακαδημαϊκό χώρο?

Κατά την γνώμη μου, τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα πρέπει να προσθέσουν με ξεκάθαρο τρόπο την επικοινωνία της επιστήμης στα καθήκοντα ενός Ακαδημαϊκού, θέτοντάς το ως κριτήριο αξιολόγησης για την επαγγελματική τους ανέλιξη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους όπως για παράδειγμα η παρουσίαση συγκεκριμένου αριθμού διαλέξεων ή/και άρθρων απευθυνόμενα στο ευρύ κοινό. Ακόμα, τα ιδρύματα πρέπει να είναι σε θέση να υποστηρίξουν τις προσπάθειες αυτές μέσω εξεύρεσης χορηγιών για τις απαραίτητες δράσεις αλλά και προσφέροντας την κατάλληλη εκπαίδευση στο ενδιαφερόμενο προσωπικό. Πολύ χρήσιμη θα ήταν επίσης η επιβράβευσή τους μέσω βραβείων και διακρίσεων, κάτι το οποίο θα ενθαρρύνει την υπόλοιπη κοινότητα να ασχοληθεί πιο ενεργά με τον κλάδο. Ακόμα, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα μπορούν να ενθαρρύνουν το προσωπικό να εισάγουν την επικοινωνία της επιστήμης στη διδασκαλία και το ερευνητικό τους έργο, δίνοντας πρακτικά παραδείγματα με τα οποία μπορούν οι φοιτητές να ταυτιστούν και να κατανοήσουν καλύτερα το πεδίο.

Μάθετε περισσότερα για τη Μυρτάνη εδώ !