Πού συναντιούνται η εξελικτική βιολογία, η έρευνα για τον καρκίνο και η μουσική? Στη μοναδική Στεφανία Καψετάκη!
Η Στεφανία Καψετάκη, μια εκ των “Kapsetaki twins”, είναι Βιολόγος με εξειδίκευση στη ζωολογία. Σπούδασε Βιολογία στην Κρήτη και έπειτα συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όπου έκανε το Μεταπτυχιακό αλλά και το Διδακτορικό της στον κλάδο της Εξελικτικής Βιολογίας. Παράλληλα με την καριέρα της στην επιστήμη, διαπρέπει και στο χώρο της μουσικής. Μαζί με την αδερφή της, Μαριάννα Καψετάκη, έχουν στο βιογραφικό τους αξιόλογες διακρίσεις ως σολίστ στο πιάνο. Η Στεφανία μίλησε στο Greek Women in STEM και συζητήσαμε λίγο από όλα!
Θέλετε να μας εξηγήσετε τους βασικούς τομείς της έρευνας σας;
Ευχαρίστως! Aυτή τη στιγμή στο μεταδιδακτορικό μου ασχολούμαι με διάφορους τομείς του καρκίνου. Κυρίως επικεντρώνομαι στην εξέλιξη και την οικολογία. Διαθέτουμε, ως ερευνητική ομάδα, δεδομένα για τη συχνότητα καρκίνου που εμφανίζει σχεδόν κάθε είδος ζώου. Δουλεύουμε πάνω σε αυτά τα δεδομένα και εξετάζουμε διάφορους παράγοντες που μπορούν να εξηγήσουν την ποικιλομορφία στην εμφάνιση καρκίνου σε εκατοντάδες ζώα στο δέντρο της ζωής. Κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες μπορεί να είναι, για παράδειγμα, το περιβάλλον όπου έζησε το εκάστοτε ζώο κατά την εξελικτική του ιστορία, ο χιμαιρισμός και άλλα.
Τι εννοούμε όταν λέμε χιμαιρισμό;?
Ο χιμαιρισμός είναι το φαινόμενο κατά το οποίο υπάρχουν γενετικά ανόμοια κύτταρα μέσα μας. Όχι μικρόβια ή μεταλλαγμένα δικά μας κύτταρα, αλλά για παράδειγμα κύτταρα που μεταφέρθηκαν σε μας από τη μητέρα κατά την εμβρυϊκή μας ανάπτυξη. Μία υπόθεση είναι ότι αυτά μπορεί να σχετίζονται με τον καρκίνο.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον κλάδο της εξελικτικής Βιολογίας;
Στο πανεπιστήμιο Κρήτης με ενθουσίαζαν πολλά μαθήματα της βιολογίας, ιδιαίτερα η οικολογία και η εξέλιξη. Έπρεπε να επιλέξουμε αν θέλαμε να ειδικευτούμε στον τομέα της μοριακής βιολογίας και βιοτεχνολογίας ή της περιβαλλοντικής βιολογίας. Επέλεξα κυρίως τα μοριακά μαθήματα, επειδή προσωπικά ήθελα να αρχίσω με βάση τον μικρόκοσμο και αργότερα να μελετήσω τον μεγάκοσμο. Προς το τέλος των σπουδών μου, κάποια μαθήματα στην κοινωνική εξέλιξη και τις μεγάλες εξελικτικές μεταβάσεις στην ατομικότητα, όπως η μετάβαση από τους μονοκύτταρους οργανισμούς σε πολυκύτταρους, με έλκυσε. Είναι το πεδίο που συνδυάζει γνώσεις της εξέλιξης, της οικολογίας, και της μοριακής βιολογίας.
Και πώς συνδέσατε την εξελικτική Βιολογία με την μελέτη του καρκίνου?
Θεωρούσα ότι ο καρκίνος είχε μελετηθεί κυρίως μοριακά μέχρι τότε, και θα ήταν υπέροχο αν μπορούσαμε να δούμε το φαινόμενο από εξελικτική και οικολογική σκοπιά. Μία διάλεξη του Λευτέρη Ζούρου μιλούσε για την οπτική των καρκινικών κυττάρων ως εγωιστικά κύτταρα εντός μιας κοινωνίας συνεργατικών κυττάρων (το πολυκύτταρο σώμα). Αυτό ήταν το έναυσμα να ψάξω περαιτέρω τι θα ερευνήσω στο μεταπτυχιακό μου και πού. Οπότε έψαξα να βρω πού μελετάνε την εξέλιξη της πολυκυτταρικότητας από αυτήν τη σκοπιά. Των εγωιστικών και αλτρουιστικών κυττάρων. Και βρήκα την ομάδα του Stuart West στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Όπου και μείνατε για μεταπτυχιακό και διδακτορικό, μετά τι ακολούθησε;
Μία σκέψη μου μετά το διδακτορικό ήταν να συνεργαστώ με μία ερευνητική ομάδα στο Cambridge που μελετούσε τους μεταδιδόμενους καρκίνους στα σκυλιά και στους διαβόλους της Τασμανίας. Αυτή η συνεργασία οδήγησε σε άλλη συνεργασία. Και βρέθηκα να δίνω συνέντευξη για μεταδιδακτορικό στο Arizona State University. Οι σκέψεις μας με την ομάδα δέθηκαν καλύτερα καθώς είχαμε όμοιους στόχους να μελετήσουμε τον καρκίνο, την πολυκυτταρικότητα, την εξέλιξη, την οικολογία, και άλλα ενδιαφέροντα θέματα, από ολική σκοπιά.
Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού σας πώς ήταν η καθημερινότητά σας σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Ευρώπης;
Η καθημερινότητα στην Οξφόρδη ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, συναρπαστική, και με πολλές ευθύνες και ευκαιρίες για μάθηση. Έμαθα να πηγαίνω στο εργαστήριο, στο γραφείο, να φροντίζω τα άλγη και τους θηρευτές στο εργαστήριο, να πηγαίνω σε σεμινάρια, να μην προλαβαίνω να παρακολουθώ όλα τα ενδιαφέροντα σεμινάρια που γίνονταν καθημερινά από τα πάνω από 30 κολέγια και τμήματα, να τρέχω σε βιβλιοθήκες με το ποδήλατο, να προσπαθώ να με φροντίζω στα καθημερινά, και να παρουσιάζω την ερευνητική μου δουλειά προς τη διατριβή μου. Όλα αυτά γίνονταν περίπου μέχρι 7μμ. Και έπειτα πήγαινα στο κολέγιο ή στο τμήμα μουσικής του πανεπιστημίου να προλάβω να δω αν υπάρχει ελεύθερη αίθουσα πιάνου, από τα δεκάδες πιάνα που υπήρχαν. Ως επί το πλείστον, ήταν όλα γεμάτα κι έτσι συνήθως μες τη βροχή επέστρεφα γρήγορα με το ποδήλατο στο δωμάτιό μου, ώστε να προλάβω να μελετήσω όσες ώρες μπορούσα στο ηλεκτρικό πιάνο. Βέβαια δεν ήταν όλες οι μέρες έτσι. Υπήρχαν και τα Σαββατοκύριακα, όπου κάποιες φορές η λιακάδα επέτρεπε να βγούμε στα υπέροχα πάρκα και να βλέπουμε την υπέροχη βλάστηση και τα ζώα της λίμνης και των ποταμών.
Πώς είναι η καθημερινότητά σας τώρα ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην Αριζόνα;
Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στην Κρήτη δουλεύοντας εξ αποστάσεως με το Arizona State University. Η καθημερινότητά μου στην Κρήτη είναι σχεδόν πρωινή, απογευματινή, βραδινή, και καμιά φορά μεσονύχτια δουλειά, καθώς λόγω διαφοράς ώρας τα περισσότερα meetings και διαλέξεις είναι νυχτερινές ώρες στην Ελλάδα. Εργάζομαι σε πολλά ερευνητικά project, αλλά και ως mentor βοηθώντας φοιτητές,. Προσπαθώ να μεταλαμπαδεύω ό,τι μαθαίνω.
Διαλέξατε να χτίσετε την καριέρα σας εκτός Ελλάδας, θα θέλατε να μας πείτε μερικούς από τους λόγους που σας οδήγησαν σε αυτήν την απόφαση;
Η σκέψη εκτός ή εντός Ελλάδας δεν ήταν πάντα κάτι δύσκολο για μένα. Θεωρώ τον κόσμο λίγο σαν ένα συνεχές. Ή ίσως ελπίζω σε αυτό. Ίσως το γεγονός ότι η μητέρα μου είναι Αγγλίδα και ο πατέρας μου Έλληνας με διευκολύνει να σκέφτομαι εκτός συνόρων. Η απόφαση να πάω στην Οξφόρδη ήταν κυρίως επειδή δεν έβρισκα εκείνο τον καιρό στην Ελλάδα αυτό που με ενδιέφερε. Μετά το διδακτορικό, το πάθος για συνεχή ανέλιξη και αναζήτηση καινούργιων εμπειριών και γνώσεων στην πολυκυτταρικότητα και τον καρκίνο, με ώθησε να ακολουθήσω το δρόμο για την Αμερική, στο Ινστιτούτο Εξέλιξης και Καρκίνου του Arizona State University. Και τώρα με την πανδημία δουλεύω εξ αποστάσεως από την Κρήτη. Καμιά φορά μόνο όταν χάνουμε κάτι ή φεύγουμε μακριά, το εκτιμάμε.
Οι χώροι της έρευνας και της μουσικής απαιτούν χρόνο και αφοσίωση, πώς καταφέρνετε να τα συνδυάζετε; Ειδικά κατά τη διάρκεια του διδακτορικού σας, πώς οργανώνατε τον χρόνο σας;
Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση, που ρωτάω τον εαυτό μου συχνά. Κυρίως προσωπικά όταν βρίσκω νόημα σε κάτι, βρίσκω χρόνο να το κάνω. Η μουσική έχει μέσα επιστήμη, και η επιστήμη έχει μέσα μουσική. Θεωρώ ότι η μελέτη και των δύο μπορεί να μας δείξει μονοπάτια που δεν ξέραμε πριν. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους που προσπαθώ να συνδυάζω και τα δύο. Συνήθως μελετώ στο πιάνο μετά από την ερευνητική δουλειά ή πιο ανοργάνωτες ώρες τα Σαββατοκύριακα. Τα βράδια στο πιάνο είναι σαν ένα μέρος ανασκόπησης της μέρας, συνάντησης με πράγματα που δεν ξέρουμε. Γνωριμία με τους συνθέτες και συζήτηση μαζί τους σε κάθε μουσική φράση. Σαν να διαβάζουμε ένα διαφορετικό βιβλίο. Έτσι συνήθως μαθαίνω ότι μόνο αν γνωρίσουμε καινούργια πράγματα τα σεβόμαστε. Είναι κάτι που με βοηθάει να βρίσκω γαλήνη με τον κόσμο, τον μικρόκοσμο και τον μεγάκοσμο.
Ακολουθήστε τη δουλειά της Δρ. Καψετάκη:
linktr.ee
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
____________
greekwomeninstem@gmail.com
'Εχετε ιδέες, ερωτήσεις, σχόλια ή ειδικά αιτήματα;
Θέλετε να γράψουμε για την έρευνά σας ή να προτείνετε κάποια ερευνήτρια για την οποία θα θέλατε να μάθετε περισσότερα;
Στείλτε μας μειλ ή συμπληρώστε την φόρμα και πατήστε "υποβολή" και θα χαρούμε να έρθουμε σε επαφή μαζί σας!
[contact-form-7 id=”44″ title=”Contact form 1″]