Βασιλική Μόσχου: Δε μας καθορίζει ένας μόνο ρόλος

Μηχανικός Λογισμικού, CTO ή Εθελόντρια Διευθύνων Σύμβουλος? Γιατί όχι όλα μαζί;!

Διανύουμε μία εποχή τρελών, θα έλεγε κανείς, ταχυτήτων. Πολλή πληροφορία, σχεδόν πάντα άμεσα διαθέσιμη, μαζί με μία πληθώρα επιλογών τόσο για την επαγγελματική μας ανέλιξη όσο και την προσωπική μας ενασχόληση και ανάπτυξη. Κοινός παρονομαστής ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις αποτελεί ο χρόνος. Θα συμφωνήσετε, όμως, πως ο χρόνος δε φτάνει για όλα αυτά. Τις περισσότερες, τουλάχιστον, φορές

Είχα τη χαρά να συναντήσω τη Βασιλική σε μάθημα δημιουργικής γραφής και συνδεθήκαμε αμέσως. Πέρα από την αγάπη μας για τη γραφή, συνειδητοποιήσαμε πόσα ακόμα μας ενώνουν. Ένα από τα θέματα που απασχολεί τις συναντήσεις μας είναι το με πόσα πράγματα καταπιανόμαστε (και πόσα περιμένουν υπομονετικά σε κάποιο συρτάρι) και πόσο δύσκολο είναι να διαχειριστούμε το θέμα του χρόνου αλλά και το τι είναι εν τέλει αυτό που πραγματικά μας γεμίζει, τι είναι πραγματικά σημαντικό και πώς διαχειριζόμαστε πολλές φορές αυτήν την… πραγματικότητα. Σας δίνω λοιπόν την ευκαιρία να γνωρίσετε μαζί μου λίγο παραπάνω την ταλαντούχα φίλη και συνάδελφό μου, Βασιλική Μόσχου. 

Η Βασιλική είναι απόφοιτος του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, με μεταπτυχιακό στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, από το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Ε.Κ.Π.Α. Είναι έμπειρη Business Analyst/Software Engineer και αυτή τη στιγμή εργάζεται στην ArcelorMittal HQ S.A στο Λουξεμβούργο. Επιπλέον, είναι συνιδρύτρια και CTO μιας start-up και διευθύνουσα σύμβουλος σε μια εθελοντική οργάνωση. Παράλληλα, έχει εκτεθεί στο περιβάλλον των εφαρμογών για κινητές συσκευές, τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό λογισμικού αλλά και το ψηφιακό μάρκετινγκ. Αν τη ρωτήσετε ποιο είναι το κίνητρό της, θα απαντήσει «να είμαι ευέλικτη και αυτό-οργανωμένη, να ανυψώνω τα πρωινά μου και να εστιάζω στην πρόοδο, όχι στην τελειότητα». Ας δούμε τι άλλο μοιράστηκε με το τηο Greek Women in STEM.

Τι ήταν αυτό που σε ενέπνευσε να εργαστείς στην επιστήμη και την τεχνολογία των υπολογιστών;

Δεν είμαι από εκείνους τους ανθρώπους που λένε «Οι υπολογιστές ήταν πάντα το πάθος μου. Ήξερα ακριβώς τι ήθελα να γίνω από πολύ μικρή». Αντίθετα, μου πήρε χρόνο να αγαπήσω το πεδίο, σιγά-σιγά, βήμα προς βήμα. Τα πρώτα χρόνια στο Πανεπιστήμιο ήταν δύσκολα, αναρωτιόμουν συνεχώς αν αυτό ήταν πραγματικά αυτό που ήθελα να κάνω. Αλλά καθώς περνούσαν τα εξάμηνα και πέρασα από τη θεωρία στην πράξη, με εξέπληξε πόσο δημιουργικός μπορεί να είναι αυτός ο τομέας και πόσες ευκαιρίες μπορεί να προκύψουν από την ανάπτυξη λογισμικού, την έρευνα, το σχεδιασμό και την ικανότητα δημιουργίας ενός εργαλείου!

Προς το τέλος του πτυχίου μου και κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης, προσέγγισα την τεχνολογία από την εκπαιδευτική σκοπιά, καθώς δημιουργούσα εκπαιδευτικά βίντεο γύρω από διάφορα τεχνολογικά εργαλεία. Είχα έναν συνάδελφο τότε, προγραμματιστή λογισμικού, και εμπνεύστηκα τόσο πολύ από τη δουλειά του που συνειδητοποίησα πόσα περισσότερα ήθελα να κάνω, όχι απλώς να μάθω πώς λειτουργεί το λογισμικό, αλλά να το δημιουργώ μόνη μου. Μετά από αυτό, βρήκα την πρώτη μου δουλειά ως Junior Web Developer, οπότε είχα την ευκαιρία να παίξω με τον κώδικα, να εξερευνήσω τη σχεδίαση ιστού, να κάνω αλλαγές και να δω αμέσως το αποτέλεσμα. Από την ανάπτυξη ιστού πέρασα στο back-end* και μετά στο full-stack* αναζητώντας πάντα περισσότερες ευκαιρίες για ανάπτυξη.

Φοιτήτριες και φοιτητές δυσκολεύονται να επιλέξουν μια συγκεκριμένη κατεύθυνση μετά το προπτυχιακό. Όλα τα πεδία STEM έχουν τόσα πολλά διαφορετικά υποπεδία. Πώς επέλεξες εσύ;

Δεν επέλεξα την κατεύθυνσή μου εκ των προτέρων. Δε μου αρκεί η θεωρία. Πάντα προτιμώ να κάνω κάτι στην πράξη, για να καταλάβω αν μου αρέσει πραγματικά ή όχι. Έχω εκτεθεί σε διαδικτυακή μάθηση, την ανάπτυξη ιστού, την ασφάλεια πληροφορικής, την επιστήμη δεδομένων. Από όλους αυτούς τους τομείς, αποφάσισα να παραμείνω στο λογισμικό και την ανάπτυξη ιστού, κυρίως επειδή έχει ένα πολύ ενδιαφέρον χαρακτηριστικό: αφορά πολύ τους χρήστες και τον επιχειρηματικό τομέα. Αυτός ο τομέας αποτελείται από άτομα που έχουν μια επιχειρηματική ανάγκη και αιτήματα για λύσεις στο πρόβλημά τους ώστε να διευκολυνθεί η καθημερινή τους εργασία.
 

Πες μας περισσότερα για το τρέχον (κύριο) επάγγελμά σου ως Software Engineer (Μηχανικός Λογισμικού).

Αυτή τη στιγμή εργάζομαι ως Ανώτερος Μηχανικός Λογισμικού και στην πραγματικότητα βρίσκομαι στη φάση μετάβασης στην επιχειρηματική ανάλυση. Είμαι υπεύθυνη για την κατασκευή προσαρμοσμένων λύσεων για μια πλατφόρμα διαχείρισης κανόνων στο βιομηχανικό τομέα της τιμολόγησης του χάλυβα. Είμαι πιστοποιημένη Scrum* Master και μεγάλη θαυμάστρια της Agile*. Μέσα στην ομάδα μου, έχω το ρόλο της Scrum Master, και είμαι υπεύθυνη για την ενορχήστρωση και τον προγραμματισμό της δουλειάς που θα παραδοθεί στους πελάτες, διευκολύνω και βοηθώ την ομάδα ανάπτυξης να φτάσει στα ορόσημα και συμμετέχω επίσης στο ανάπτυξη και παρακολούθηση των προσαρμοσμένων λύσεων API μας.
 

Εκτός από Μηχανικός Λογισμικού είσαι επίσης συνιδρύτρια και CTO μιας start-up. Ποιες είναι οι υπηρεσίες που παρέχετε;

Η start-up μας, Proelefsis Technologies P.C., ιδρύθηκε στην Αθήνα και παρέχει ένα σύνολο καινοτόμων και εξειδικευμένων υπηρεσιών, λογισμικού και υλικού, για εφαρμογές επικοινωνίας, πληροφορικής και τεχνολογίας στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα που σχετίζονται με τις αγροτικές δραστηριότητες και την αγροτική οικονομία.

Το αυξανόμενο κόστος παραγωγής και οι χαμηλότερες τιμές πώλησης καθιστούν δύσκολο για τους παραγωγούς μικρής κλίμακας να διατηρήσουν ένα σταθερό εισόδημα και μια βιώσιμη επιχείρηση. Από την άλλη, με την υψηλή ζήτηση για ποιοτικά τρόφιμα οι καταναλωτές παραπλανούνται εύκολα από τις ετικέτες των τροφίμων και δεν έχουν πραγματικό τρόπο να εμπιστευτούν τα τρόφιμα που τρώνε. Αυτές οι ανησυχίες και η εμπειρία μας με την τεχνολογία, μας ώθησαν στην ίδρυση της Proelefsis, η οποία δίνει τη δυνατότητα οι διαδικασίες στις επωνυμίες τροφίμων να είναι ανιχνεύσιμες και διαφανείς στον κόσμο, μέσω ενός καινοτόμου συστήματος διαχείρισης της γεωργικής αλυσίδας εφοδιασμού. Πιο συγκεκριμένα, προσφέρουμε μια ψηφιακή σουίτα εργαλείων η οποία βοηθά τις επωνυμίες τροφίμων να διαχειρίζονται την σοδειά τους και, με έναν μοναδικό κωδικό QR στην ετικέτα του προϊόντος, τους καταναλωτές ώστε να μπορούν να επαληθεύουν την ποιότητα του φαγητού και να πλοηγούνται στο ταξίδι του παραγωγής του προϊόντος. Οι επωνυμίες τροφίμων μπορούν να προωθήσουν τα χαρακτηριστικά υψηλής ποιότητας των προϊόντων τους στις διεθνείς αγορές και να διαχειρίζονται καλύτερα τις καλλιέργειές τους με τεχνολογίες που βασίζονται σε δεδομένα, αυξάνοντας τη ροή εσόδων τους και μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της παραγωγικής διαδικασίας. 

Και πρόσφατα ξεκίνησες το τμήμα Girls in Tech – Luxembourg! Τι σε οδήγησε αυτήν την πρωτοβουλία; Γιατί πιστεύεις ότι τέτοιες κοινότητες είναι απαραίτητες;

Το Girls in Tech – Luxembourg είναι μια πολύ πρόσφατη πρωτοβουλία, και εξακολουθώ να βρίσκομαι στο εκπληκτικό μονοπάτι να ανακαλύπτω καθημερινά πώς είναι να είσαι σε έναν τέτοιο ρόλο. Τα τελευταία χρόνια, είχα συμμετάσχει σε πολλά εργαστήρια με στόχο την υποστήριξη των γυναικών στις επιχειρήσεις και την τεχνολογία, που μου έδωσαν μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης της ισότητας των φύλων που υπάρχει παγκοσμίως. Υπάρχει ακόμα πολλή προκατάληψη παντού, τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες, και είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε όλες και όλοι κάτι γι' αυτό.
Το Girls in Tech είναι ένας παγκόσμιος μη κερδοσκοπικός οργανισμός που επικεντρώνεται στη ένταξη, την εκπαίδευση και την ενδυνάμωση των γυναικών στην τεχνολογία. Όλες οι γυναίκες θα πρέπει να αισθάνονται έμπνευση για να κυνηγήσουν τα όνειρά τους, να έχουν τη δύναμη να είναι ο καλύτερος εαυτός τους, να συνδέονται με μια υποστηρικτική κοινότητα, να είναι έτοιμες να ακολουθήσουν καριέρα στην τεχνολογία (και γενικά) και να έχουν αυτοπεποίθηση σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Η επιθυμία μου να διευθύνω αυτό το κεφάλαιο ως Διευθύνων Σύμβουλος, γεννήθηκε από τις δικές μου πεποιθήσεις, τους φόβους μου, την αυτο-αμφισβήτησή μου. Πολλές φορές δίσταζα να επικοινωνήσω τα επιτεύγματά μου σε φίλους και συναδέλφους. Παρατηρώντας τις αντιδράσεις μου σε δύσκολες καταστάσεις, άρχισα να ξεκλειδώνω τον εαυτό μου, να αναγνωρίζω τις δυνατές μου ικανότητες και να αποδέχομαι τους τομείς στους οποίους έπρεπε να βελτιωθώ. Αυτή είναι μια ασταμάτητη άσκηση, που με βοηθά να εξελίσσομαι καθημερινά. Όσο περισσότερο έψαχνα τον εαυτό μου, τόσο περισσότερο ήθελα να μοιραστώ την εμπειρία μου, σκεπτόμενη ότι δεν είμαι η μόνη που παλεύει με αυτές τις προκλήσεις και σίγουρα όχι η μόνη γυναίκα. Το να είσαι γυναίκα σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο εργασίας είναι δύσκολο από την πρώτη μέρα. Πρέπει πάντα να αποδεικνύεις τον εαυτό σου, να μελετάς περισσότερο, να δουλεύεις περισσότερο, να κάνεις περισσότερα και περισσότερα.

Είναι γνωστό ότι η Επιστήμη των Υπολογιστών είναι ένας από τους τομείς STEM όπου η εκπροσώπηση των γυναικών είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Ποιοι είναι κατά τη γνώμη σου οι σημερινοί λόγοι για αυτό; Πώς μπορούμε να το αλλάξουμε;
Είναι πράγματι πιο συνηθισμένο να βρίσκουμε άνδρες να εργάζονται στους τομείς STEM παρά γυναίκες. Ειδικά στα Μαθηματικά, την Πληροφορική και τη Μηχανική Υπολογιστών. Οι προηγούμενες γενιές μαζί με την κουλτούρα και τα στερεότυπα που συντήρησαν έχουν επηρεάσει πολύ την προοπτική της κοινωνίας.
Η εκπαίδευση είναι σίγουρα το κλειδί για την αλλαγή. Για να σπάσουμε τα στερεότυπα, πρέπει να μυήσουμε τα νεαρά κορίτσια στον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας, με περισσότερη έκθεση σε σχετικές εκπαιδευτικές εμπειρίες, με σχολικές δραστηριότητες που είναι διασκεδαστικές αλλά και μαθησιακές ταυτόχρονα, με πρότυπα κοντά στα παιδιά επιτυχημένες γυναίκες στα πεδία STEM, εξηγώντας ότι η επιστήμη είναι πραγματική, εφικτή και δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε. Ομοίως για τα αγόρια, πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε ότι όλοι οι άντρες αγαπούν πραγματικά αυτό που κάνουν; Και τι θα γινόταν αν τα νεαρά αγόρια εκτίθονταν περισσότερο στον κόσμο της λογοτεχνίας, της ποίησης και της ιστορίας – τομείς όπου κυριαρχεί συνήθως το γυναικείο φύλο. Προκειμένου να αλλάξει η νοοτροπία, οι γονείς πρέπει να προσαρμοστούν και οι δάσκαλοι πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να μην ακολουθήσουν την παραδοσιακή πορεία διδασκαλίας που δεν έχει αλλάξει εδώ και δεκαετίες, αλλά ανοίγοντας την πόρτα σε νέες μεθόδους, βοηθώντας τα παιδιά να ανακαλύψουν τα ταλέντα τους ανεξάρτητα από το φύλο τους.

Είναι πράγματι αξιοσημείωτο ότι μπορείς να τα συνδυάζεις όλα αυτά! Πρέπει, λοιπόν, να ρωτήσω: Πώς μπορεί κάποια/ος να το κάνει αυτό; Ποια είναι τα μυστικά πίσω από ένα παραγωγικό μυαλό;

Πιστεύω ότι το μυστικό για όλες και όλους μας είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μας ορίζει ένας μόνο τίτλος. Οι σπουδές μας δεν καθορίζουν ποιες και ποιοι θα είμαστε στο μέλλον, είναι απλώς μια προσθήκη στις εμπειρίες, τις δεξιότητές μας και τα πάθη μας. Μόλις το συνειδητοποιήσουμε, θα πρέπει να αρχίσουμε να νιώθουμε πιο ανοιχτοί στην αλλαγή, να δοκιμάζουμε νέα πράγματα, να εκτιθέμεθα σε άγνωστα μονοπάτια και να βρίσκουμε τον τρόπο να βγούμε πιο δυνατές και σοφότερες.

Για μένα όλες οι δραστηριότητες που κάνω, ακόμα κι αν δε σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους, όλες μαζί ορίζουν ποια είμαι και τι αντιπροσωπεύω. Κατά κάποιον τρόπο, ως δια μαγείας, είναι όλα συνδεδεμένα και με κάνουν να νιώθω ολοκληρωμένη.

Αυτό μου δίνει πολλή ενέργεια, αλλά μερικές φορές μπορεί να γίνει αγχωτικό. Η βασική αρχή είναι να έχεις πειθαρχία και να κάνεις κάποια διαχείριση χρόνου. Αν μετρήσουμε πόσες ώρες περνάμε μπροστά σε μια τηλεόραση, κάνοντας scrolling στο κινητό μας, κάνοντας μη παραγωγικές εργασίες, τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε άφθονο χρόνο. Πάντα προσπαθώ να βάζω προτεραιότητες, να έχω μια ιεραρχία για το τι θέλω να δουλέψω για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες και να αποδεχτώ ότι κάποια άλλα πράγματα μπορεί να μείνουν στην άκρη. Εφόσον το αποδέχομαι αυτό, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να πω, «δεν έχω χρόνο να κάνω αυτό ή εκείνο», αλλά αντ' αυτού προτιμώ να πω «δεν είναι στις προτεραιότητές μου να το κάνω». Είναι πολύ ισχυρό να έχεις τον έλεγχο του πώς θα εξελιχθεί η μέρα, και, ακόμα κι αν δεν είναι πάντα ακριβής, βοηθά να μειώσεις το άγχος και να σταματήσεις να κυνηγάς την ώρα και τις προθεσμίες.
 

Υπάρχει πολλή συζήτηση για τη λεγόμενη «ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής». Υποθέτω ότι αυτό ήταν πάντα ένα ζήτημα, αλλά οι σημερινές γενιές το αντιμετωπίζουν συχνά με αρνητικές συνέπειες. Πιστεύεις ότι υπάρχει ένα μαγικό κόλπο και αν ναι, ποιο είναι το δικό σου;

Τα τελευταία δύο χρόνια, ομολογώ πως δυστυχώς έχω φτάσει στα άκρα με τη δουλειά. Πολλές ώρες εργασίας, με ελάχιστο χρόνο ύπνου, κουρασμένα μάτια μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή όλη μέρα και αισθάνομαι, πολλές φορές ακόμα, ότι δεν είναι αρκετό.

Αλλά αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα της γενιάς μας: υπάρχουν πάντα πάρα πολλά από όλα, πάρα πολλές απαιτήσεις που θέτουμε στον εαυτό μας, όλα και όλοι κινούνται γρήγορα, είναι σα να βρισκόμαστε σε ένα διαρκή ανταγωνισμό για το ποιος ζει την καλύτερη ζωή, όχι μόνο επαγγελματικά , αλλά και προσωπικά. Αντί να γιορτάζουμε τα επιτεύγματά μας, κρίνουμε τα λάθη μας, δεν επιβραβεύουμε τον εαυτό μας και νιώθουμε ότι ποτέ δεν είμαστε αρκετοί. Δίνουμε σημασία στο πώς μας βλέπει ο έξω κόσμος, αλλά ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο κόσμος έχει τα δικά του προβλήματα, πασχίζοντας να ξεχωρίσει από τους άλλους. Και όταν πέφτουμε στην παγίδα της υπερβολικής εργασίας, δε δίνουμε την απαραίτητη σημασία στους φίλους και την οικογένειά μας, οι οποίοι, στο τέλος της ημέρας, είναι αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία.

Προσωπικά, είμαι άνθρωπος που του αρέσει να δοκιμάζει συνεχώς νέα πράγματα. Ανεξάρτητα από τις ώρες εργασίας, θα έχω πάντα το μάθημα δημιουργικής γραφής τις Πέμπτες, θα προσπαθήσω να μην παραλείψω το μάθημα πιάνου και σίγουρα θα κάνω κάποια σωματική άσκηση τα Σαββατοκύριακα. Κάθε δραστηριότητα μού δίνει τόση έμπνευση, που τονώνει την ενέργειά μου και βοηθά στην παραγωγικότητά μου.

Είναι σημαντικό να θέτουμε κάποιους κανόνες και να τους σεβόμαστε. Για παράδειγμα, να μην ανοίγετε το φορητό υπολογιστή μετά τις 20:00, να μην ελέγχετε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τρεις συνεχόμενες ώρες ή πριν πάτε για ύπνο, να μη βλέπετε τηλεόραση κατά το δείπνο με την οικογένειά σας. Ένα άλλο «μαγικό κόλπο», είναι το περπάτημα. Το να είσαι κοντά στη φύση, ανεξάρτητα από το αν είναι χειμώνας ή καλοκαίρι, να εναρμονιστείς με την ηρεμία του ουρανού, των δέντρων, πραγματικά βοηθάει πολύ. Ένα άλλο σημαντικό «κόλπο» είναι ο ύπνος. Απλά πρέπει να κοιμηθούμε!

Αυτά τα κόλπα δεν είναι εύκολο να επιτευχθούν. Χρειάζεται χρόνος για να δημιουργηθεί μια συνήθεια, έτσι ώστε να μην είναι πλέον «καθήκον», αλλά να προκύπτει φυσικά. Αυτήν τη στιγμή βρίσκομαι σε διαδικασία βελτίωσης του ύπνου μου και το να διαχειριστώ τους περισπασμούς και το άγχος της δουλειάς. Είναι δύσκολο, αλλά δεν θα τα παρατήσω. Και αν αποτύχω, θα προσπαθήσω ξανά. Όλες και όλοι πρέπει να κάνουν το ίδιο.

*Μερικές έννοιες που ίσως χρειαστείτε:
API: Διεπαφή Προγραμματισμού Εφαρμογών

Back-end: Ανάπτυξη back-end σημαίνει εργασία σε λογισμικό διακομιστή, το οποίο εστιάζει σε όλα όσα δεν μπορείτε να δείτε σε έναν ιστότοπο.

Front-end: Η ανάπτυξη web front-end είναι η ανάπτυξη της γραφικής διεπαφής χρήστη ενός ιστότοπου, έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να βλέπουν και να αλληλεπιδρούν με αυτόν τον ιστότοπο.

Full-stack: είναι η ανάπτυξη εφαρμογών από άκρο σε άκρο. Περιλαμβάνει τόσο το front-end όσο και το back-end μιας εφαρμογής.

Agile μεθοδολογία: είναι μια προσέγγιση στην ανάπτυξη λογισμικού που επιδιώκει τη συνεχή παράδοση λειτουργικού λογισμικού που δημιουργείται σε γρήγορες επαναλήψεις από αυτο-οργανωμένες και διαλειτουργικές ομάδες.

Scrum: είναι ένα ευέλικτο πλαίσιο διαχείρισης έργου που βοηθά τις ομάδες να δομούν και να διαχειρίζονται την εργασία τους μέσα από ένα σύνολο αξιών, αρχών και πρακτικών.

Συνδεθείτε με τη Βασιλική στο Linkedin