Young Minds: αποκαλύπτοντας τα μυστικά της Φυσικής

Πώς θα μπορούσες να φτιάξεις έναν αόρατο μανδύα; Μπορείς να ονοματίσεις και εσύ ένα αστέρι; Είναι τελικά ο ήλιος πράσινος ή κίτρινος; Τι σημαίνει ότι ο χρόνος είναι σχετικός;

Αυτά και άλλα πολλά συζητάνε στο Φυσικό της Αθήνας οι Young Minds, οι οποίοι ήρθαν για να μείνουν και να μας κάνουν να αγαπήσουμε τη Φυσική λίγο παραπάνω! Η ομάδα τους ιδρύθηκε το 2021 στα πλαίσια της Ευρωπαικής Κοινότητας Φυσικών (European Physics Society [EPS]) και του προγράμματος Young Minds και στοχεύει τόσο στην επικοινωνία της επιστήμης στο ευρύ κοινό όσο και στην καθιέρωση ενός δικτύου φοιτητών Φυσικής στην Ευρώπη και σε γειτονικές χώρες που προωθεί την επαγγελματική εξέλιξη των μελών και καθιστά την Επιστήμη της Φυσικής προσβάσιμη σε όλους. 

Ρωτήσαμε τη Ζωή Φίλιου (General Secretary), την Άννα Χριστοφορίδου (Vice President) και τη Χρύσα Αυγερινού (PR Manager), τη γυναικεία αντιπροσώπευση του προεδρείου των Young Minds του τμήματος Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), να μας εξηγήσουν τι τρέχει τελικά στο Φυσικό στην Αθήνα. Πάμε να μάθουμε!

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της ομάδας Young Minds στο Φυσικό του ΕΚΠΑ, ποιοι είναι οι στόχοι σας και μέσα από ποιους άξονες προσπαθείτε να τους πετύχετε;

Η ομάδα ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2021 ως μια πρόταση, της τότε υπευθύνου του προγράμματος Young Minds της EPS (Petra Rudolf), προς τον νυν υπεύθυνο καθηγητή μας, τον κ.Τσακμακίδη, για δημιουργία του πρώτου Υoung Minds section της Ελλάδας. Εκείνος με τη σειρά του με ανοιχτό κάλεσμα ένωσε όλες/ους τους/τις ενδιαφερόμενες/ους φοιτητές/ήτριες, οι οποίες/οι αποτέλεσαν τα ιδρυτικά μέλη της ομάδας που δημιουργήσαν το πρώτο καταστατικό. Έκτοτε, οι βασικοί στόχοι της ομάδας Young Minds είναι: η δικτύωση των φοιτητριών/ών, η ανάπτυξη των επαγγελματικών δεξιοτήτων τους και η προαγωγή της επιστήμης της Φυσικής. Μία βασική δραστηριότητά μας είναι η διοργάνωση εκδηλώσεων που απευθύνονται είτε σε φοιτητές/ήτριες Φυσικής είτε στο ευρύ κοινό. Κάθε εκδήλωση στοχεύουμε να διοργανώνεται από, όσο το δυνατόν γίνεται, διαφορετική επιτροπή και μπορεί να περιλαμβάνει τόσο ομιλίες όσο και δραστηριότητες που απαιτούν τη συμμετοχή των παρευρισκομένων. Επιπλέον, υπάρχουν υποομάδες που ασχολούνται με την συγγραφή άρθρων, τη δημιουργία εκπομπών podcast και τη διαχείριση της προσωπικής μας ιστοσελίδας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι προσπαθούμε να κάνουμε τη Φυσική εύληπτη για κάθε άνθρωπο και παράλληλα δημιουργούμε ένα θετικό κλίμα ανάμεσα σε φοιτητές/ήτριες που μοιράζονται ένα κοινό πάθος. 

Ποια είναι τα οφέλη ενός Ευρωπαϊκού πλαισίου σε μια τέτοια προσπάθεια; Πώς συνδέεται η ομάδα σας με αντίστοιχες σε άλλες χώρες της Ευρώπης ή και της Ελλάδας;

Προς το παρόν, σε πανελλήνιο επίπεδο υπάρχουν 5 συνολικά ομάδες που εντάσσονται στο πρόγραμμα Young Minds της ΕPS, μία σε κάθε ένα από τα εξής ελληνικά πανεπιστήμια: ΕΚΠΑ, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Πατρών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ομοίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανά πανεπιστήμιο μπορεί να υπάρχει το πολύ μία ομάδα που να εντάσσεται στο πρόγραμμα και όλες μαζί συνδέονται έχοντας την ίδια δεοντολογία οργάνωσης και πηγή χρηματοδότησης για την πραγματοποίηση των εκδηλώσεων που επιθυμούν. Μια φορά το χρόνο, οι εκπρόσωποι από κάθε ομάδα της Ευρώπης συναντιούνται και κάνουν μια ανασκόπηση των επιτευγμάτων του τελευταίου έτους, ανταλλάσσοντας απόψεις και ιδέες. Επιπλέον, λόγω της συνεργασίας της EPS με την IAPS (International Association of Physics Students) όλα τα μέλη/τμήματα  έχουν δικαίωμα να διεξάγουν διαγωνισμούς που πρωτοεμφανίστηκαν κάτω από την αιγίδα της IAPS, όπως είναι ο διαγωνισμός Φυσικής Plancks. Γενικότερα, το κλίμα μεταξύ των ομάδων είναι φιλικό και προωθείται η συνεργασία και η επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων με διαφορετική κουλτούρα, κάτι που είναι πάντα εποικοδομητικό και διευρύνει τους ορίζοντες των σπουδαστριών/στών. 

Πόσα είναι τα μέλη της ομάδας Yound Minds αυτή τη στιγμή και πώς μπορεί κάποια/ος να συνδεθεί μαζί σας είτε μέσα από το τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ είτε από άλλα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα;

Αυτή τη στιγμή, η ομάδα αριθμεί περίπου 60 μέλη, όλοι φοιτητές/ήριες του Τμήματος Φυσικής του ΕΚΠΑ, κυρίως σε προπτυχιακό επίπεδο και οργανώνεται από ένα προεδρείο που ψηφίζεται από τα μέλη της κάθε χρόνο. Η ομάδα δέχεται νέα μέλη αποκλειστικά από το τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ, οπότε αν κάποια/ος ενδιαφέρεται να βοηθήσει το σκοπό της αλλά φοιτεί σε άλλο πανεπιστήμιο καλό θα ήταν να ψάξει αν υπάρχει αντίστοιχη ομάδα στη σχολή  του. Τα νέα μέλη εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους με ένα email στην ομάδα και από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο HR manager μας να καθοδηγήσει τον ενδιαφερόμενο να επιλέξει σε ποιον τομέα θέλει να βοηθήσει.

Η επικοινωνία της επιστήμης έχει σημαντικό ρόλο σε όλες τις ηλικίες και στάδια καριέρας. Πώς μπορούν να επωφεληθούν οι μαθητές/ήτριες σχολείων γνωρίζοντας καλύτερα την, σε κάποιες περιπτώσεις, “παρεξηγημένη” και “δύσκολη“ επιστήμη της Φυσικής που στα μάτια πολλών στην Ελλάδα οδηγεί αποκλειστικά σε μια καριέρα εκπαιδευτικού;

Το μάθημα της Φυσικής στα σχολεία συχνά παρουσιάζεται ως άλλο ένα μάθημα μαθηματικών και χάνει την πραγματική του φύση της πειραματικής επιστήμης. Για πολλούς από εμάς η μαγεία βρίσκεται στο πώς μπορείς να εξάγεις συμπεράσματα παρατηρώντας απλά την εξέλιξη ενός φαινομένου και να καταλάβεις τι συμβαίνει γύρω σου. Αυτό, στο οποίο μπορεί να υπολείπεται η τυπική εκπαίδευση έρχεται πολλές φορές να καλύψει η επικοινωνία της επιστήμης με πειράματα, ή με την παρουσίαση των τελευταίων αποτελεσμάτων της επιστήμης με απλά λόγια, σε ένα κοινό που δεν έχει απαραίτητα υπόβαθρο Φυσικής. Είναι πολύ σημαντικό οι μαθητές/ήτριες να συνειδητοποιήσουν ότι η επιστήμη δεν είναι για λίγους και ότι δεν είμαστε απαραίτητα υπερβολικά έξυπνες/οι όσοι την επιλέγουμε. 

Επιπλέον,  επικοινωνώντας την επαγγελματική πορεία ενός ανθρώπου που μπορεί να ξεκίνησε την καριέρα του σπουδάζοντας Φυσική μπορεί καμιά φορά να εκπλαγούμε. Η αναλυτική σκέψη και η επίλυση προβλημάτων είναι δεξιότητες που αναπτύσσουμε στις σπουδές μας και έχουν εφαρμογή σε παρά πολλούς τομείς, ειδικά τώρα που έχει γίνει πολύ δημοφιλής η ανάλυση δεδομένων. Ακόμα,  κάποια/ος να αποφασίσει να κάνει μεταπτυχιακό στην ιατρική φυσική και να δουλέψει ως ακτινοφυσικός υπηρετώντας τον άνθρωπο ή να συνεχίσει τις σπουδές του στο διδακτορικό επίπεδο και να γίνει ερευνητής/ήτρια. Οι επιλογές είναι πραγματικά πολλές αλλά δυστυχώς συνήθως δεν γίνονται γνωστές. 

Και ποιος ο ρόλος της επικοινωνίας της επιστήμης σε προπτυχιακούς φοιτητές/ήτριες ή ακόμα και σε μετέπειτα στάδια της καριέρας;

Για τους φοιτητές/ήτριες ο ρόλος της επικοινωνίας της επιστήμης είναι διττός. Όταν οι φοιτητές/ήτριες προσπαθούν να εξηγήσουν στο κοινό την επιστήμη που σπουδάζουν, αποκτούν δεξιότητες  δημόσιας ομιλίας, κάτι που πολλές/οί φοβούνται, και κατανοούν οι ίδιοι την επιστήμη τους καλύτερα. Είναι σαν ένα crash course στη διδασκαλία. Παράλληλα, όταν από ανώτερες βαθμίδες (μεταπτυχιακοί/διδακτορικοί φοιτητές/ήτριες, καθηγητές/ήτριες) ή βιομηχανίες γίνεται προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος που τους χωρίζει με τους προπτυχιακούς φοιτητές/ήριες, τότε αυτοί βρίσκουν ένα επιπλέον κίνητρο να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Η Φυσική αποτελεί μια μεγάλη ομπρέλα πραγμάτων και συνήθως οι περισσότεροι ασχολούνται με ένα μικρό κλάδο της. Για να βρεις όμως το πάθος σου και τον κλάδο που σε ενδιαφέρει απαιτούνται ερεθίσματα τα οποία μπορούν να δοθούν μέσω της επικοινωνίας της επιστήμης. 

Στα Ελληνικά Πανεπιστήμια όπου συχνά εισάγονται εκατοντάδες φοιτητές/ήτριες ανά έτος σε κάθε τμήμα υπάρχει αναπόφευκτα απόσταση μεταξύ φοιτητ(ρι)ών και καθηγητ(ρι)ών. Μπορεί μια προσπάθεια σαν τη δική σας να γεφυρώσει το χάσμα επικοινωνίας μεταξύ καθηγητ(ρι)ών και φοιτητ(ρι)ών στα Ελληνικά Πανεπιστήμια;

Προσωπικά, τα πρώτα χρόνια φοίτησης στη σχολή, είχα τους καθηγητές/ήτριες μου ανεβασμένους σε ένα θεόρατο βάθρο και δεν μπορούσα με τίποτα να τους κατεβάσω από εκεί. Επιλέγοντας κατεύθυνση, που τα πράγματα είναι πιο οικογενειακά, και ακόμα περισσότερο ξεκινώντας την πτυχιακή μου,συνειδητοποίησα ότι οι καθηγητές/ήτριες είναι απολύτως φυσιολογικοί άνθρωποι. Πανέξυπνες/οι σίγουρα, που έχουν δουλέψει σκληρά σίγουρα, αλλά ζουν κι αυτοί μια καθημερινότητα όπωςόλες/οι οι υπόλοιπες/οι. Εγώ έπρεπε να φτάσω τέταρτο έτος για να το συνειδητοποιήσω, αλλά τώρα υπάρχει κάτι που μπορεί να επισπεύσει αυτή τη διαδικασία. Όπως για παράδειγμα οι συνεντεύξεις που υπάρχουν στο podcast της ομάδας με τους καθηγητές/ήτριές μας, όπου πέρα από την επαγγελματική τους πορεία μιλάμε και για τη ζωή γενικότερα ή το συνέδριο που κάναμε για τις γυναίκες στην επιστήμη, όπου καλέσαμε τις καθηγήτριές μας να μιλήσουν για την μεταχείριση που έχουν δεχθεί στον χώρο εργασίας τους. Όλες αυτές οι εμπειρίες νομίζω αλλάξαν λίγο τη δυναμική της σχέσης καθηγητή/ήτρια-φοιτητή/ήτρια και σε μελλοντικές μας εκδηλώσεις πιθανότατα θα ζητήσουμε από καθηγητές/ήτριες  να δώσουν κάποια ομιλία, και θέλω να πιστεύω, έχοντας δει τη δουλειά μας, ότι η απάντηση θα είναι  θετική. 

Κατά τη διάρκεια των σπουδών είναι πολύ σημαντική η δικτύωση φοιτητών/ριών από διαφορετικά έτη και στάδια καριέρας και η ανταλλαγή πληροφοριών και συμβουλών. Πώς βοηθάνε αυτή τη δικτύωση οι δραστηριότητές σας;

Κατά τους τελευταίους μήνες είχαμε αρκετές νέες προσθήκες από πρωτοετείς φοιτητές/ήτριες στην ομάδα μας, με τους οποίους γνωριστήκαμε με έναν ενδιαφέρον τρόπο. Είχαμε παρατηρήσει ότι τα τελευταία χρόνια δεν έχει πραγματοποιηθεί ποτέ μια υποδοχή πρωτοετών από παλαιότερους φοιτητές/ήτριες και θυμόμαστε ακόμα το άγχος που είχαμε τον πρώτο καιρό να πάμε στο σωστό εργαστήριο ή να βρούμε τη λέσχη. Οπότε θεωρήσαμε ότι μια καλή ιδέα θα ήταν να κάνουμε εμείς μια ξενάγηση και να απαντήσουμε όσο μπορούμε σε απορίες που μπορεί να έχουν οι πρωτοετείς για τη σχολή. Αποδείχτηκε ότι αυτή η απλή κίνηση ήταν ευπρόσδεκτη και τα παιδιά που συμμετείχαν το εκτίμησαν πάρα πολύ. Μας ρώτησαν για  την πρακτική, για ερευνητικές εργασίες, ακόμα και για το Erasmus και ήταν μεγάλη μας χαρά που μπορούσαμε να βοηθήσουμε καθώς,  λόγω του μεγάλου δυναμικού της ομάδας,  είχαμε αρκετούς συμφοιτητές/ήτριες που είχαν βιώσει τέτοιες εμπειρίες από πρώτο χέρι και μπορούν να μεταφέρουν την εμπειρία τους. Δημιουργείται έτσι ένα αίσθημα ασφάλειας γιατί ξέρεις ότι υπάρχει κάποια/ος που μπορεί να σε συμβουλέψει ή που έχει βιώσει αυτό που βιώνεις κι εσύ. Μακροπρόθεσμα τέτοιες γνωριμίες μπορούν να έχουν αντίκτυπο ακόμα και στην αναζήτηση εργασίας.  

Τέλος, πώς οραματίζεστε την εξέλιξη της ομάδας σας με την πάροδο του χρόνου;

Άννα: Μια δικιά μου φιλοδοξία για το μέλλον της ομάδας, είναι να δημιουργήσει ένα πανελλήνιο και πανευρωπαϊκό δίκτυο μέσω του οποίου οι φοιτητές/ήτριες θα μπορούν να διοργανώνουν και να συμμετέχουν σε δράσεις διάχυσης της επιστήμης στο ευρύ κοινό. Έπειτα, οραματίζομαι όλα τα μέλη του προγράμματος Young Minds ΕΚΠΑ, μέσω του προαναφερθέντος δικτύου να δημιουργούν επαφές και να τις χρησιμοποιούν για την μετέπειτα άμεση καριέρα τους. 

Ζωή: Σε έναν πιο ρομαντικό τόνο να προσθέσω ότι προσωπικά θα ήθελα η ομάδα να δώσει και σε άλλους  αυτό που έδωσε σε εμένα. Το να ασχολείσαι με αυτό που σπουδάζεις ερασιτεχνικά καμιά φορά σου δίνει κουράγιο να πιστέψεις ότι ξέρεις τι κάνεις. Δεν είναι μυστικό ότι μεταξύ μας οι φοιτητές/ήτριες υποφέρουμε , με το imposter syndrome να είναι ιδιαίτερα υψηλό ανάμεσα μας, καθώς βλέπω άτομα που ενώ δουλεύουν σκληρά μέσα και έξω από τη σχολή, νιώθουν κατώτεροι ή ανάξιοι. Θα ήθελα η ομάδα μας, να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερους φοιτητές/ήτριες να νιώθουν ότι βρίσκονται ακριβώς εκεί όπου ανήκουν. 

Χρύσα: Το όραμά μου για αυτή την ομάδα είναι να ενώσει φοιτητές/ήτριες από πολλά μέρη του κόσμου και να τους βοηθήσει να χαράξουν τη δική τους πορεία. Όλοι χρειαζόμαστε κάποια/ον καθοδηγητή/ήτρια στη ζωή μας που θα μας βοηθήσει να επιτευχθούν οι στόχοι μας. Επιπλέον, θα ήθελα να βοηθήσει στην επαφή περισσότερων ανθρώπων με τη φυσική ανεξαρτήτως ηλικίας και επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε να χτίσουμε έναν κόσμο ενημερωμένο και σκεπτόμενο. 

Και εμείς με τη σειρά μας ευχόμαστε να πραγματοποιηθεί το όραμα τους και να συνεχίσουν να μας δείχνουν την ομορφιά της επιστήμης της Φυσικής, αλλά και να προσφέρουν ένα ασφαλές περιβάλλον σε όλους τους σπουδαστές/σπουδάστριές του. Αν και εσείς θέλετε να μάθετε τι τρέχει στο Φυσικό της Αθήνας από πρώτο χέρι και να πάρετε μια γεύση από τις δραστηριότητές τους, μπορείτε να ακολουθήσετε τους Young Minds του ΕΚΠΑ, να ακούσετε τα απολαυστικά podcasts, ή να διαβάσετε τα άρθρα τους και να επικοινωνήσετε μαζί τους για να τους γνωρίσετε.