Ένας δρόμος γεμάτος «Γενετική»

Η Δρ Μαριλένα Μελά μιλάει στο Greek Women in STEM για την έρευνά της στον τομέα της Εξατομικευμένης Ιατρικής, το νέο της ρόλο ως Υποδιευθύντρια στο New York Genome Center, και για τα εμπόδια που κλήθηκε να προσπεράσει κατά τη διάρκεια της επιστημονικής της πορείας.

Η Δρ Μαριλένα Μελά ξεκίνησε την ακαδημαϊκή της καριέρα από το Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, από όπου και έλαβε το πτυχίο της στην Εφαρμοσμένη Βιολογία/Βιοτεχνολογία. Μετέπειτα, προχώρησε σε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης καθώς και στο Πανεπιστημιακό κολλέγιο του Λονδίνου με εξειδίκευση στην Μοριακή Ιατρική και Γενετική του Ανθρώπου. Στη συνέχεια, μετέβη στην Αμερική όπου και πραγματοποίησε τις διδακτορικές της σπουδές πάνω στην Βιολογία του Καρκίνου και στη Γονιδιωματική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια. Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αμερική ως υποδιευθύντρια στο κλινικό εργαστήριο Μοριακής Διαγνωστικής του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού ιδρύματος New York Genome Center. Η Μαριλένα μίλησε στην ομάδα Greek Women in STEM τόσο για την έρευνά της όσο και για την εμπειρία της στο δικό της επιστημονικό ταξίδι.

Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε το κύριο ερευνητικό σας αντικείμενο;

Ως Κλινική Εργαστηριακή Γενετίστρια, εξειδικεύομαι στη διάγνωση του γονιδιώματος του καρκίνου και άλλων γενετικών νοσημάτων, στoν προγεννητκό έλεγχο και στην ακριβή κλινική ερμηνεία πολύπλοκων αποτελεσμάτων στον τομέα της Κυτταρογενετικής και Μοριακής Γενετικής. Τα κλινικά μου καθήκοντα στην παρούσα φάση περιλαμβάνουν πρωτίστως την ερμηνεία των αποτελεσμάτων των μοριακών εξετάσεων για τον έλεγχο και τη διάγνωση καρκίνων. Συνεργάζομαι στενά με ογκολόγους και παθολογοανατόμους για να βοηθήσω στην καθοδήγηση της εξατομικευμένης για τον ασθενή θεραπείας, κατανοώντας τις κληρονομικές και επίκτητες γονιδιωματικές αλλοιώσεις και τις επιπτώσεις τους στον έλεγχο, τη διάγνωση και τη διαχείριση του εκάστοτε καρκίνου. Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη μετάφραση γονιδιωματικών ανακαλύψεων σε κλινικές και θεραπευτικές εφαρμογές στον τομέα της Εξατομικευμένης Ιατρικής, για την παροχή υψηλής ποιότητας φροντίδας στους ασθενείς με καρκίνο και άλλα γενετικά νοσήματα, συμβάλλοντας στο Ευ-Ζην τους.

Πώς ακριβώς πραγματοποιείται ο γονιδιακός έλεγχος για καρκινικά νοσήματα;

Ο γενετικός έλεγχος για καρκινικά νοσήματα είναι μέρος της Ογκολογίας Ακριβείας η οποία εστιάζει σε προσαρμοσμένες θεραπευτικές στρατηγικές για κάθε ασθενή με καρκίνο με βάση τη μοναδική εξατομικευμένη γονιδιωματική του σύνθεση. Η αλληλούχιση νέας γενιάς ολόκληρου το γονιδιώματος σε επίπεδο DNA και RNA του ιστού, αποτελεί τεράστιο τεχνολογικό βήμα της Ιατρικής Γενετικής. Παρέχει ένα ολοκληρωμένο μοριακό προφίλ του όγκου και μπορεί να προσφέρει πολλαπλές θεραπευτικές επιλογές έναντι άλλων μεθόδων. Tαυτόχρονα επιτρέπει τον εντοπισμό γονιδιακών μεταλλάξεων που σχετίζονται με κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο. Η κλινική ερμηνεία αυτών των ευρημάτων επιτρέπει την κλινική διαχείριση και καθοδήγηση της/του εξεταζόμενης/ου και το στοχευμένο έλεγχο για τα μέλη της οικογένειάς της/του. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί σε υγιή άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου (με ανάλυση του DNA του αίματος) και επιθυμούν να γνωρίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Η γνώση αυτή αποτελεί όπλο για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση/ανίχνευση του καρκίνου. 

Αυτή τη στιγμή εργάζεστε ως υποδιευθύντρια στο τμήμα της Μοριακής Διαγνωστικής στο New York Genome Center. Με τι καθήκοντα συνεπάγεται η θέση αυτή;

Στην τρέχουσα θέση μου, ειδικεύομαι στη διάγνωση του γονιδιώματος του καρκίνου με επίκεντρο την ανάλυση, την αξιολόγηση, την ερμηνεία και την αναφορά αποτελεσμάτων κλινικών μοριακών δοκιμών πραγματοποιώντας αλληλούχιση νέας γενιάς ολόκληρου το γονιδιώματος σε επίπεδο DNA και RNA. Συμμετέχω επίσης σε συνεδρίες που αποτελούνται από γενετιστές, γενετικούς συμβούλους, παθολογοανατόμους, ογκολόγους και άτομα με εξειδίκευση στην ανάλυση των υπολογιστικών δεδομένων. Μαζί, συζητάμε τα αποτελέσματα των μοριακών και ιατρικών εξετάσεων κάθε ασθενούς και αποφασίζουμε για την κατάλληλη θεραπευτική στρατηγική. Εκτός των κλινικών μου καθηκόντων, εκπαιδεύω και καθοδηγώ τα νεοπροσληφθέντα μέλη της ομάδας και παρουσιάζω τη δουλειά μας σε συνέδρια. 

Εκτός από τις κλινικές εργαστηριακές σας υποχρεώσεις, ασχολείστε ενεργά και με την επικοινωνία της επιστήμης προς το ευρύ κοινό. Με ποιους τρόπους το επιτυγχάνετε αυτό;

Είχα την εξαιρετική ευκαιρία να συμμετάσχω στο TEDx Columbus Ohio το 2019, όπου μίλησα για την Εξατομικευμένη Ιατρική. Επι του παρόντος συμμετέχω ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και στην επιτροπή επικοινωνιάς του Cancer Genomics Consortium (CGC). Επίσης κάθε χρόνο συμμετέχω στην εβδομάδα ευαισθητοποίησης για την Ιατρική Γενετική που διοργανώνει το Αμερικανικό Κολλέγιο Γενετικής και Γονιδιωματικής. Σε αυτές τις δραστηριότητες, εστιάζω στην υπεράσπιση και επικοινωνία της επιστήμης που προάγει την ποικιλομορφία, την ισότητα και την ένταξη όλων στην επιστημονική κοινότητα. Έχω επίσης υπηρετήσει ως πρόεδρος σε επιτροπές που διοργανώνουν φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και εράνους για την έρευνα για τον καρκίνο με επικεφαλείς τις γυναίκες και μου αρέσει να συμμετέχω σε ημερίδες καριέρας σε σχολεία. Όπως είπε η Δρ Μαρία Κιουρί «τίποτα στη ζωή δεν είναι για να το φοβόμαστε, αλλά για να το κατανοήσουμε». Για το σκοπό αυτό, έχω ξεκινήσει ένα κανάλι στο YouTube με το όνομα «Once Upon a Geneticist» όπου μοιράζομαι με το κοινό επιστημονικό περιεχόμενο κυρίως με βάση τη Γενετική. Τέλος, μου αρέσει να επικοινωνώ την επιστήμη μου με νέους φοιτητές που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν την ειδικότητα σε κλινική εργαστηριακή γενετική.

Ο δρόμος προς την κορυφή έχει πολλά εμπόδια. Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σας σταδιοδρομίας, ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία ήρθατε αντιμέτωπη και πώς τη διαχειριστήκατε;

Ο δρόμος προς την κορυφή και την επιτυχία απαιτεί σκληρή δουλειά, ταλέντο, τύχη και τόλμη. Προτιμώ να βλέπω τις προκλήσεις ως ευκαιρίες προσωπικής ανάπτυξης. Το να μετακομίσω από την Ελλάδα μόνη μου στος Λος Άνζτελες της Καλιφόρνια των ΗΠΑ πριν από 10 χρόνια χωρίς να γνωρίζω κανέναν ήταν από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Μια καριέρα στις ΗΠΑ ήταν πάντα το όνειρό μου, οπότε αρχικά δεν ένιωσα καν τον «φόβο του αγνώστου». Αλλά τελικά κατάλαβα ότι αυτή η κίνηση ήταν εντελώς έξω από τη ζώνη άνεσής μου και ένιωσα υπερήφανη για τον εαυτό μου που την τόλμησα. Αρχικά έπρεπε να αντιμετωπίσω κάποια στερεότυπα και προκαταλήψεις σχετικά με τις γυναίκες στην επιστήμη. Ta ξεπέρασα δουλεύοντας σκληρότερα από άλλες/ους, και αποδεικνύοντας ότι αξίζω να είμαι εκεί. Αυτό ήταν ένα σκληρό αλλά σημαντικό μάθημα ζωής που με βοήθησε να εξελιχθώ επιστημονικά αλλά και ως προσωπικότητα. Είχα επίσης την τύχη να έχω σε αυτό το ταξίδι την υποστήριξη μεντόρων αλλά και της οικογένειάς μου. Τώρα φιλοδοξώ να εμπνεύσω νέες/ους επιστήμονες που υποστηρίζουν και προωθούν την μεγαλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών στις επιστήμες. Τέλος, μια άλλη πρόκληση που πιστεύω ότι αντιμετωπίζουν όλοι οι επιστήμονες είναι να βρουν μια ισορροπία μεταξύ καριέρας και προσωπικής ζωής. Νιώθω πολύ τυχερή που το έχω καταφέρει μέχρι τώρα.

Η απόρριψη στην επιστήμη απαιτεί «γερό στομάχι». Από την εμπειρία σας, τι συμβουλή θα δίνατε σε νέες εκκολαπτόμενες επιστήμονες για την καλύτερη διαχείρισή της; 

Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είπε ότι «επιτυχία είναι να πηγαίνεις από αποτυχία σε αποτυχία με αμείωτο ενθουσιασμό». Η επιστήμη είναι μαραθώνιος, όχι σπριντ. Η απόρριψη είναι μέρος του επιστημονικού ταξιδιού. Από προσωπική εμπειρία πιστεύω ότι τις περισσότερες φορές μια απόρριψη μπορεί να είναι μια κεκαλυμμένη ευλογία. Για μένα «γερό στομάχι» σημαίνει σκληρή δουλειά, όραμα, στόχος, επιμονή και υπομονή. Η απόλυτη συμβουλή μου είναι να επιλέγετε τους μέντορες σας με σύνεση! Άτομα που θαυμάζετε και σας εμπνέουν επιστημονικά ως υγιή πρότυπα, αλλά και ως προσωπικότητες. Περιβάλλετε τον εαυτό σας με ανθρώπους που πιστεύουν σε εσάς, και σας υπενθυμίζουν γιατί ξεκινήσατε αυτό το ταξίδι. Αποφύγετε την τοξικότητα και την αρνητικότητα γιατί επηρεάζουν την αυτοπεποίθησή σας και κατ’επέκταση την παραγωγικότητα σας. Και το πιο σημαντικό, απολαύστε τη διαδρομή διότι η ευτυχία φέρνει την επιτυχία.

Εάν είχατε τη δυνατότητα να περιγράψετε την έννοια της επιστήμης με μία φράση, ποια θα ήταν αυτή;

 «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να 'ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις» Ιθάκη, Κ.Καβάφης.

Συνδεθείτε με τη Δρ Μελά στο LinkedIn ή επισκευτείτε την στο YouTube channel της